Uszkodzenie mięśni przywodzicieli uda

Przywodziciele stanowią grupę mięśni, która znajduje się po przyśrodkowej stronie uda. Ich podstawową funkcją jest przywodzenie uda, stabilizacja miednicy oraz ochrona stawu biodrowego przed nadmiernym obciążeniem. Do uszkodzenia przywodzicieli dochodzi najczęściej podczas uprawiania dyscyplin sportowych, w szczególności dynamicznych, z dominacją gwałtownych przyspieszeń, nagłych zmian kierunku biegu, zrywów i zwrotów (piłka nożna, rugby, tenis). Wyróżniamy uszkodzenia o charakterze ostrym, których czas trwania nie przekracza 3 miesięcy oraz uszkodzenia przewlekłe. Możemy podzielić je również ze względu na czynnik wywołujący dysfunkcje na: mikrourazowe (sumowanie przeciążeń) oraz makrourazowe (uraz). W każdym z przypadków, cechy uszkodzenia są inne, dlatego postępowanie lecznicze również powinno się różnić.

Przyczyny

W przypadku dolegliwości o charakterze ostrym, mamy do czynienia z wystąpieniem czynnika urazowego. W wyniku pośredniego lub bezpośredniego urazu dochodzi do uszkodzenia tkanki ścięgnistej. Najczęściej uszkodzeniu ulega przyczep do kości łonowej lub przejście mięśnia w ścięgno ( rzadziej brzusiec mięśnia). Wyróżniamy trzy podstawowe stopnie uszkodzeń ścięgna:

• Uszkodzenie wewnętrzne (naciągnięcie, przerwanie włókien kolagenowych)
• Uszkodzenie częściowe (przerwanie części włókien, ciągłość zostaje zachowana)
• Zerwanie całkowite

Uszkodzenia o charakterze przewlekłym bardzo często wynikają z drobnych urazów, które nieleczone lub leczone w sposób nieprawidłowy przechodzą w stan chroniczny. Zazwyczaj tego typu kontuzje nie powodują większego bólu i szybko się goją, dlatego nie są konsultowane ze specjalistami. Panuje mit „ rozbiegania” urazu, co w późniejszym czasie nie pozostaje bez wpływu na funkcje uszkodzonej struktury. Kolejne przeciążenia i nakładające się mikrourazy prowadzą do zmian o charakterze degeneracyjnym. Dochodzi do przerastania ścięgna i uwrażliwienia na ból. Zmiany przewlekłe będą charakteryzować się zmniejszeniem dolegliwości po odpowiedniej rozgrzewce, natomiast będą powracały w momencie zaprzestania wysiłku i podczas odpoczynku. W dalszej perspektywie degeneracja będzie postępować na tyle, że nie możliwe będzie podjęcie większej aktywności fizycznej. Dodatkowo, chcąc unikać pozycji bólowych, może dochodzić do zmian stereotypów ruchowych i przenoszenia przeciążeń na inne stawy.

Objawy

Do najczęstszych objawów uszkodzenia mięśni przywodzicieli uda należą:

• Ból zlokalizowany w okolicach pachwiny, nasilający się podczas obciążenia kończyny
• Krwiak (występujący po 24-48 godzinach po urazie)
• Obrzęk w okolicach urazu
• W znacznych uszkodzeniach wyczuwalne przewężenie na przebiegu ścięgna/mięśnia.
• Przy zerwaniach całkowitych wyraźnie wyczuwalna pusta przestrzeń
• Osłabiona siła mięśniowa
• Ograniczenie funkcji kończyny

Czynniki ryzyka

W grupie czynników ryzyka, których występowanie może prowadzić do uszkodzenia mięśni przywodzących udo są:

• Błędy treningowe: brak odpowiedniej rozgrzewki, zbyt duża intensywność treningu, przetrenowanie
• Brak właściwej regeneracji
• Zmniejszona elastyczność mięśnia, osłabiona siła mięśniowa
• Zbyt duże siły działające na mięsień
• Słaba stabilizacja tułowia
• Zaburzona biomechanika ciała

Rozpoznanie

Diagnoza w przypadku uszkodzeń mięśni przywodzących udo opiera się na odpowiednio przeprowadzonym wywiadzie i badaniu klinicznym. Z reguły to wystarcza do właściwego rozpoznania urazu. W przypadku podejrzenia poważniejszego uszkodzenia konieczne może okazać się wykonanie badania ultrasonograficznego (USG) lub rezonansu magnetycznego ( MRI), które powinny pomóc w oszacowaniu rozległości urazu.

Leczenie / Fizjoterapia

W zależności od stopnia uszkodzenia mięśnia postępowanie lecznicze będzie inne. W momencie wystąpienia urazu należy natychmiast przerwać wykonywaną aktywność fizyczną, zapobiegając w ten sposób pogłębieniu uszkodzeń. Następnie stosuje się zasadę RICE (Rest-odpoczynek, Ice – lód, Compression – ucisk, Elevation – uniesienie).Obowiązuje ona w pierwszych kilku dniach po wystąpieniu kontuzji (faza ostra). Działania mają na celu zmniejszenie bólu, ograniczenie stanu zapalnego oraz obrzęku. Chodzenie można wprowadzić w zakresie bezbólowym. Jeśli obciążenie kończyny nasila dolegliwości, należy wspomóc się kulami. W tym samym czasie powinniśmy udać się do specjalisty, aby dokładnie zdiagnozował problem i określił skalę uszkodzeń. Lekarz ortopeda może przypisać odpowiednie leki przeciwzapalne i skierować na zabiegi z zakresu fizykoterapii (krioterapia, ultradźwięki, pole magnetyczne). Po wycofaniu stanu ostrego, można stopniowo powracać do aktywności dnia codziennego. Kolejno, najlepiej pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty, należy wprowadzić progresywny trening kolagenowy (wzmacniający bliznę) oraz stopniowe wzmacnianie i uelastycznianie uszkodzonej struktury. Jest to bardzo istotne z uwagi na powstawanie w miejscu urazu blizny i zrostów tkankowych, co może ograniczać zakres ruchu kończyny i w konsekwencji prowadzić do kolejnych kontuzji. W przypadku uszkodzeń lekkich, powrót do pełnej sprawności fizycznej może nastąpić już po kilku dniach. Uszkodzenia średnie (naderwania) wymagają kilku tygodni leczenia, natomiast uszkodzenia całkowite najczęściej wiążą się z wdrożeniem leczenia operacyjnego. Zabieg polega na wszyciu ścięgna / mięśnia w miejsce, w którym doszło do uszkodzenia. Odpowiednio przeprowadzony, pozwala na powrót do pełnej sprawności fizycznej, równocześnie zapobiegając ryzyku ponownej kontuzji w tym miejscu.Leczenie urazów w fazie przewlekłej trwa znacznie dłużej i wymaga dużej cierpliwości. Sumujące mikrourazy przyczepów mięśniowych, ścięgien czy samych brzuśców, powodują powstawanie zmian degeneracyjnych w tych okolicach. W tym przypadku swoje pierwsze kroki powinniśmy skierować do doświadczonego fizjoterapeuty, który po dokładnym badaniu, powinien określić występujące u nas czynniki ryzyka mogące wpływać na chroniczne uszkodzenia przywodzicieli. W tej fazie powinniśmy skupić się na ćwiczeniach ekscentrycznych, kolagenowych i uelastyczniających uszkodzony mięsień, ale również na eliminacji zaburzeń biomechanicznych oraz innych czynników ryzyka. Dodatkowo stosuje się zabiegi manualne (masaż techniki tkanek miękkich), nakierowane na struktury mięśniowo – powięziowe. Terapia może trwać nawet kilka miesięcy. Jeśli postępowanie zachowawcze nie przynosi rezultatów, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Podsumowanie

Uszkodzenie mięśni przywodzicieli uda dotyczy najczęściej osób aktywnych fizycznie. Do urazu dochodzi w wyniku gwałtownego przyspieszenia lub nagłej zmiany kierunku biegu. Wyróżniamy urazy o charakterze ostrym oraz przewlekłym. Mogą one przybierać postać naciągnięcia, naderwania, a także całkowitego rozerwania. Podstawowymi objawami świadczącymi o uszkodzeniu przywodzicieli będą; ból po wewnętrznej stronie uda, nasilający się podczas obciążania kończyny. Możliwe jest także wystąpienie krwiaka, obrzęku, a przy poważnych urazach wyczuwalne przewężenie lub pusta przestrzeń na przebiegu ścięgna / mięśnia. Rozpoznanie dysfunkcji opiera się na dokładnym wywiadzie oraz badaniu klinicznym. W celu określenia rozległości uszkodzenia stosuje się badania obrazowe: USG lub MRI. W większości przypadków leczenie urazów przywodzicieli opiera się na postępowaniu zachowawczym. Odpoczynek, okłady z lodu oraz odpowiednia rehabilitacja z reguły poprawiają stan pacjenta. Leczenie operacyjne stosuje się przy całkowitych rozerwaniach lub w uszkodzeniach przewlekłych niepoddających się leczeniu zachowawczemu.

Autor:
mgr Radosław Biały
Fizjoterapeuta