Masaż klasyczny - szwedzki

Charakterystyka masażu klasycznego

Masaż klasyczny nazywany jest inaczej masażem szwedzkim, co wiąże się z największym wkładem szwedzkiego lekarza w rozwój tej formy leczenia. Masaż klasyczny jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów z zakresu fizjoterapii, a także odnowy biologicznej. W krótkim czasie przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne np. w terapii zaburzeń napięć mięśniowych oraz zespołów bólowych związanych z narządem ruchu. Może być wykonywany całościowo lub na poszczególne części ciała. Masaż klasyczny oferowany jest w większości ośrodków fizjoterapeutycznych, SPA, a także w coraz liczniejszych, prywatnych gabinetach oferujących między innymi tą formę masażu. Pacjenci bardzo chętnie korzystają z zabiegu. Jest on wykonywany na zlecenie lekarza przez przeszkolone osoby, które posiadają niezbędną wiedzę do przeprowadzenia tego rodzaju zabiegu.

Jak się przygotować do masażu klasycznego?

Przed zabiegiem pacjent powinien wziąć kąpiel i dokładnie umyć całe ciało. Należy zdjąć biżuterię z okolicy poddawanej zabiegowi oraz usunąć maści, kremy i inne kosmetyki. Zabieg jest przyjmowany na nagą skórę. Jeśli w okolicy poddawanej zabiegowi występuje intensywne owłosienie pacjent prawdopodobnie zostanie poproszony o jego usunięcie, gdyż podczas masażu może dojść do podrażnienia mieszków włosowych oraz wystąpienia miejscowego stanu zapalnego, co zdyskwalifikuje pacjenta do przeprowadzenia kolejnego masażu do czasu wyleczenia stanu zapalnego. Przed przystąpieniem do zabiegu należy odpoczywać przez około 20 minut. Skóra pacjenta powinna być pozbawiona uszkodzeń, owrzodzeń oraz innych zmian skórnych. Masaż klasyczny może być wykonywany najwcześniej po 1-2 godzinach od ostatniego posiłku.

Jak się wykonuje masaż klasyczny?

Masaż klasyczny może być przeprowadzany w pozycji leżącej bądź półleżącej na leżankach pokrytych prześcieradłem jednorazowym bądź ręcznikiem kąpielowym. Zabieg odbywa się w oddzielnym pomieszczeniu, tak aby zapewnić komfort pacjentowi. Masaż klasyczny może być wykonywany zarówno z użyciem środków poślizgowych, jak i bez nich. Najczęściej wykorzystuje się specjalne oliwki i olejki do masażu zawierające w swoim składzie olej parafinowy. Jako zalety tej substancji wymienia się rzadkie przypadki uczulania oraz relatywnie niski koszt. Niekiedy lekarz zaleca zastosowanie podczas masażu odpowiednich środków farmakologicznych. W przeszłości stosowano talk, jednak obecnie odchodzi się od tego, gdyż powoduje zatykanie porów skóry, prowadzące z kolei do wystąpienia stanu zapalnego skóry. Tzw. masaż suchy wykonuje się bez zastosowania środka poślizgowego. Jednak tą metodą posługują się wyłącznie doświadczeni masażyści, gdyż podczas nieumiejętnego wykonania masażu może dojść do patologicznego odczynu skóry, a w skrajnych przypadkach do uszkodzenia jej ciągłości.

Masaż klasyczny składa się z sekwencji wykonywanych po sobie odpowiednich chwytów oraz kolejności tkanek (od powierzchniowych warstw skóry do tkanek głębiej położonych), na których „pracuje” terapeuta. Wyróżnia się następujące techniki: głaskanie, rozcieranie, rolowanie, ugniatanie, wyciskanie, wibracja, wstrząsanie i oklepywanie. Dobór odpowiednich technik oraz długość ich wykonywania zależy od schorzenia pacjenta oraz celu przeprowadzania zabiegu. Masaż zazwyczaj wykonuje się dwoma rękami, a w przypadku, gdy terapeuta wykonuje go jedną ręką, druga ręka ma przez cały czas kontakt z masowanymi tkankami stabilizując je.

Głaskanie wykonywane jest poprzez wolne i delikatne prowadzenie rąk po ciele pacjenta. Technika ta jest stosowana na początku oraz na końcu masażu klasycznego. Zaleca się także przeplatanie głaskaniem innych technik stosowanych podczas zabiegu. Głaskanie wpływa na zmniejszenie pobudliwości receptorów skórnych oraz przyzwyczajenie pacjenta do rąk terapeuty, a także zastosowania kolejnych technik. Dodatkowo dzięki głaskaniu możliwe jest równomierne rozprowadzenie środka poślizgowego. Ruchy w głaskaniu wykonywane są w tempie 20-25 ruchów na minutę.

Rozcieranie jest techniką wykonywaną jako druga w kolejności. Wykonuje się ją najczęściej w obrębie torebek stawów, ścięgien, pochewek ścięgnistych, kaletek maziowych, powięzi, a także w miejscach, gdzie brzusiec mięśnia przechodzi w ścięgno oraz na przyczepach mięśniowych. Podstawową cechą, jaka odróżnia rozcieranie od innych technik jest utrzymanie stałego, miejscowego kontaktu z tkanką skórną w miejscu opracowywanych tkanek. Tempo z jakim prowadzi się rozcieranie wynosi od 60 do 100 ruchów na minutę.

Rolowanie wykonuje się po uzyskaniu odpowiedniego rozluźnienia tkanek, gdyż w innym przypadku może wywołać dyskomfort. Technika ta polega na przesuwaniu fałdu skórnego.

Ugniatanie stosowane jest do masażu tkanki mięśniowej. Technika ta ma na celu zwiększenie ruchomości poszczególnych włókien mięśniowych, a poprzez to normalizację napięcia mięśniowego. Ugniatanie wykonuje się dwiema rękami bądź jedną.

Wyciskanie stosuje się przemiennie z ugniataniem. Technika ta wywołuje najintensywniejsze działanie na układ naczyniowy i limfatyczny.

Wibracja jest jedną z technik, które najtrudniej opanować. W masażu klasycznym stosuje się wibracje o małej amplitudzie i dużej częstotliwości. Celem tej techniki jest zmniejszenie napięcia mięśni i ścian naczyń krwionośnych. Podczas wykonywania wibracji labilnej ręka masażysty przesuwa się wzdłuż przebiegu mięśni, natomiast podczas wibracji stabilnej ręka terapeuty pozostaje w tym samym miejscu (w obrębie przyczepów mięśni i miejsc o wzmożonej bolesności). Niekiedy masażysta korzysta z wibratora medycznego, który generuje wibracje.

Wstrząsanie wykonywane jest zazwyczaj pod koniec masażu lub po technice oddziaływującej z większa siłą. Stosowana jest w celu rozluźnieniu mięśni o wzmożonym napięciu mięśniowym. Jest to stosunkowo łatwa technika.

Oklepywanie wykonuje się na duże powierzchnie mięśniowe. Nie należy jej stosować u osób z tendencją do powstawania siniaków. Typ oklepywania (siekanie, miotełkowe, łóżeczkowe, półpiąstkowe, piąstkowe) dobierane jest indywidualnie do pacjenta i jego tolerancji na stosowanie silnych bodźców.

Terapeuta kończy masaż zazwyczaj poprzez głaskanie. Po zakończeniu zabiegu pacjent powinien powoli usiąść i pozostać w tej pozycji przez co najmniej minutę. Podczas gwałtownego wstania z leżanki może dość do zawrotów głowy lub utraty przytomności. Ma to związek z przesunięciem dużej części krwi w tkanki mięśniowe i podskórne w okolicy poddawanej zabiegowi. Po kilku bądź kilkunastu minutach (w zależności od pacjenta) na masowanej skórze pojawia się odczyn, przejawiający się intensywnym rumieniem. Jest to objaw naturalny utrzymujący się do kilkunastu minut po zabiegu. W przypadku np. odleżyn czy krwiaków, należy pamiętać, iż masowane są tkanki znajdujące się obok uszkodzenia, a nie bezpośrednio zmiany. Po masażu pacjent powinien odpoczywać w pozycji leżącej lub siedzącej przez co najmniej 30 minut. Nie zaleca się stosowania na tą samą okolicę zabiegów z zakresu zimnolecznictwa podczas trwania tego samego turnusu. Nie ma przeciwwskazań do stosowania pozostałych zabiegów z zakresu fizykoterapii łącznie z masażem klasycznym, jednak należy pamiętać, aby dokładnie usunąć oliwkę użytą podczas zabiegu, gdyż może ona osłabiać działanie niektórych zabiegów.

Dawkowanie

Dawkowanie masażu klasycznego uzależnione jest rodzaju dolegliwości pacjenta, stanu psychicznego i fizycznego, a także od wielkości obszaru ciała poddawanego zabiegowi. Masaż częściowy trwa ok. 10-20 minut, natomiast całkowity w zależności od formy terapii trwa od 30 do 45 minut. Podany czas przeznaczony jest wyłącznie na przeprowadzenie zabiegu, należy doliczyć do niego również czas potrzebny na przygotowanie się pacjenta i terapeuty do zabiegu oraz po nim. Masaż klasyczny częściowy wykonuje się codziennie lub co drugi dzień, natomiast całościowy w związku z dużym obciążeniem organizmu powinien być stosowany 2-3 razy w tygodniu. Lekarz zazwyczaj przepisuje 10-20 zabiegów, efekty widoczne są w niektórych jednostkach chorobowych już po kilku pierwszych masażach.

Wpływ masażu klasycznego na organizm

Masaż klasyczny wywołuje bardzo pozytywne efekty terapeutyczne, przez co jest chętnie przyjmowany przez pacjentów. Wyróżnia się działanie miejscowe i ogólne masażu. Działanie miejscowe odnosi się do tkanek bezpośrednio opracowywanych przez masażystę, czyli skóry, tkanki podskórnej, powięzi, aparatu więzadłowego, a także stawów i mięśni. W przypadku działania ogólnoustrojowego obserwuje się zmiany w układzie krążenia, nerwowym, wewnątrzwydzielniczym, dokrewnym, a także oddechowym oraz pokarmowym. Podczas zabiegu pacjent odpręża się, relaksuje oraz niejednokrotnie odczuwa senność. Ma to związek z ogólnym rozluźnieniem organizmu pod wpływem bodźców termicznych i mechanicznych. Dodatkowo następuje zmniejszenie liczby oddechów oraz zwolnienie pracy serca z jednoczesnym zwiększeniem pojemności minutowej i wyrzutowej tego organu. Bezpośrednie efekty masażu można obserwować na skórze w okolicy poddawanej zabiegowi. Po kilku minutach od rozpoczęcia masażu pojawia się odczyn skórny (rumień), który jest związany z przesunięciem dużej ilości krwi w okolicę poddawaną masażowi klasycznemu. Warto wspomnieć, że masaż przyczynia się do poprawy funkcjonowania samej skóry, poprzez złuszczanie martwego naskórka, pobudzenie podziałów komórkowych oraz odblokowanie gruczołów potowych i łojowych, wpływających na odpowiedni poziom nawilżenia skóry. Pod wpływem podniesienia temperatury skóry następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych w tkankach podskórnych i jednocześnie przyspieszenie jej przepływu. Dzięki temu opracowywane tkanki są lepiej dotlenione i odżywione, a zbędne produkty przemiany materii oraz toksyny szybko usunięte. Takie działanie przyczynia się do odpływu nadmiaru limfy z naczyń chłonnych, co dodatkowo wpływa na szybkie usuwanie obrzęków i wysięków, poprzez przyspieszenie ich wchłaniania. Obserwuje się działanie przeciwbólowe tego zabiegu. Jednym z efektów masażu klasycznego jest zwiększenie elastyczności skóry, tkanek podskórnych, ale także elementów stawów, ścięgien i więzadeł. Następuje także zwiększenie ruchomości w stawach oraz poprawa ich funkcji. Ma to związek z obniżeniem patologicznie podwyższonego napięcia tych struktur. Odnosi się to także do tkanki mięśniowej, gdyż masaż klasyczny prowadzi do przejściowego odkształcania włókien mięśniowych, a przez to ich uelastycznienia i zmniejszenia napięcia oraz lepszego dotlenienia i odżywienia. Podczas zabiegu obserwuje się mechaniczne przepychanie krwi i limfy w obrębie naczyń krwionośnych, co poza wcześniej wymienionymi elementami usprawnia pracę mięśni gładkich, z których zbudowane są naczynia. Podczas masażu terapeuta mechanicznie oddziałuje na zakończenia nerwowe znajdujące się w skórze, a przez to pośrednio na pracę narządów wewnętrznych. W przypadku układu oddechowego, masaż poprzez uelastycznienie mięśni oddechowych oraz zwiększenie przepływu krwi w obrębie płuc powoduje polepszenie wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych oraz zwiększenie objętości klatki piersiowej, a przez to płuc. Zabieg wpływa korzystnie na oczyszczanie płuc poprzez wspomaganie odrywania się i wykrztuszania wydzieliny, zwłaszcza poprzez stosowanie oklepywania. Należy wspomnieć, że masaż usprawnia pracę mięśni brzucha oraz narządów położonych w obrębie jamy brzusznej, a także wpływa na poprawę perystaltyki jelit. Zabieg powoduje poprawę czynności filtracyjnych nerek, zwiększoną diurezę i w konsekwencji zwiększenie ilości wydalanego moczu.

Masaż klasyczny przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne, nie tylko w sferze fizycznej pacjenta, ale także psychicznej. Pacjenci już podczas zabiegu rozluźniają się oraz następuje odprężenie psychiczne. Efekt ten utrzymuje się jeszcze przez pewien czas po zakończeniu zabiegu (jest on uzależniony od danej osoby). Po prawidłowo wykonanym masażu klasycznym pacjenci są zadowoleni, pełni energii oraz pozytywnie nastawieni do rzeczywistości.

Wskazania do masażu klasycznego

Główne wskazania do stosowania masażu klasycznego to:

• Normalizacja napięcia mięśniowego;
• Stany pourazowe mięśni;
• Przeciwdziałanie zanikom mięśniowym;
• Powysiłkowe zmęczenie mięśni;
• Zmiany przeciążeniowe narządu ruchu;
• Przewlekłe zapalenia stawów, mięśni i ścięgien;
• Stany pooperacyjne narządu ruchu;
• Blizny pourazowe, pozabiegowe i pooparzeniowe;
• Choroby skórnych naczyń limfatycznych i żylnych;
• Zaburzenia trofiki skóry;
• Przewlekła niewydolność układu krążenia;
• Ogólne stany obniżonego ciśnienia krwi;
• Choroba Reynauda;
• Obrzęki limfatyczne związane z niewydolnością układu chłonnego;
• Przewlekły nieżyt oskrzeli;
• Rozedma płuc;
• Niedodma płuc;
• Astma oskrzelowa (w okresie międzynapadowym);
• Zaburzenia ze strony układu pokarmowego (np. zaparcia);
• Nerwobóle;
• Przewlekłe zapalenia nerwów obwodowych;
• Zespół rwy kulszowej;
• Zapalenie korzonków;
• Bezsenność;
• Stany po udarze mózgu;
• Stany po całkowitym uszkodzeniu rdzenia kręgowego;
• RZS;
• ZZSK;
• Zmiany zwyrodnieniowe tkanek miękkich;
• Zespół bolesnego barku;
• Wady postawy;
• Krzywica;
• Dziecięce porażenie mózgowe;
• Okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego;
• Dysplazja stawu biodrowego;
• Choroby zawodowe takie jak: nerwice, choroba wibracyjna.

Przeciwwskazania do masażu klasycznego

Jako główne przeciwwskazania do stosowania masażu klasycznego wymienia się:

• Ostre stany zapalne;
• Infekcje oraz stany chorobowe przebiegające z podwyższoną temperaturą;
• Świeże stany pourazowe;
• Menstruacja;
• Choroby nowotworowe;
• Epilepsja;
• Nieuregulowane schorzenia układu krwionośnego;
• Osteoporoza;
• Choroby zakaźne;
• Niewyrównane wady serca;
• Przerwanie ciągłości skóry;
• Tętniaki naczyniowe.

Podsumowanie
Masaż klasyczny jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów w ośrodkach fizjoterapeutycznych i gabinetach odnowy biologicznej. Przyczynia się do normalizacji napięcia mięśni i innych struktur narządu ruchu. Dodatkowo wymusza przyspieszenie krążenia krwi, a dokładniej przepływ dużej jej ilości w okolice poddawaną masażowi. Dzięki temu następuje lepsze odżywienie i dotlenienie tej okolicy. Jednocześnie masaż klasyczny pośrednio wpływa na regulację pracy narządów wewnętrznych. Zabieg wykonywany jest przez wyszkolonych terapeutów na zlecenie lekarza. Masaż klasyczny wykonywany na całe ciało mocno obciąża organizm dlatego powinien być pobierany 2-3 razy w tygodniu, natomiast masaż częściowy może być wykonywany nawet codziennie. Zabieg w krótkim czasie przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne, dlatego jest chętnie stosowany przez pacjentów.

Autor:
mgr Monika Olszówka