Choroby układu krążenia stanowią poważny problem dla prawidłowej pracy organizmu ludzkiego. Niewłaściwy styl życia, zmiana sposobu odżywiania, stres oraz silne przemęczenie są czynnikami sprzyjającymi powstaniu wielu schorzeń zwłaszcza układu sercowo – naczyniowego. W dzisiejszych czasach bardzo często występuje choroba wieńcowa z zawałem mięśnia sercowego. Opisywane schorzenie w ciągu ostatnich dziesięcioleci wykazało nie tylko gwałtowny wzrost, ale również znacząco przesunęła się granica wieku ich ujawniania szczególnie u mężczyzn. Następstwem tego stanu rzeczy są duże straty nie tylko społeczne ale i ekonomiczne.
Reklama
Wpływ i cele rehabilitacji kardiologicznej
Reklama
Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna jest jednym z ważnych czynników powodujących przede wszystkim:
- Skracanie czasu leczenia zwłaszcza po zabiegach operacyjnych,
- Umożliwienie pełnego powrotu do zdrowia oraz samodzielnego funkcjonowania,
- Znaczne przedłużenie życia po przebytym zawale mięśnia sercowego.
Osoby po przebytych zabiegach w obrębie mięśnia sercowego, stanowią dużą grupę pacjentów szczególnej troski ze względu na realne ryzyko wystąpienia nieoczekiwanych zaburzeń sercowych, znaczny stopień zaawansowania zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych oraz duże ryzyko ponownej interwencji w jej obrębie. W tym ważnym względzie właściwa rehabilitacja kardiologiczna odgrywa znaczącą rolę. Jej Korzystne rezultaty są bardzo złożone i przede wszystkim prowadzą do poprawy tolerancji wysiłku oraz jakości życia. W niektórych przypadkach modyfikują metaboliczne czynniki ryzyka zmian miażdżycowych, a także pozytywnie wpływają na prozdrowotny tryb życia. W dzisiejszej dobie szybkiego rozwoju medycyny oraz powszechnego dostępu do nowoczesnych metod diagnostyki kardiologicznej rośnie w znacznym tempie ilość pacjentów poddanych zabiegom kardiochirurgicznym.
Główny Cel rehabilitacji kardiologicznej chorych po przebytych operacjach uzależniony jest przede wszystkim od czasu jaki upłynął od zabiegu.
Przebieg rehabilitacji kardiologicznej
Właściwa i skuteczna rehabilitacja podzielona jest na podstawowe III etapy.
Etap I rehabilitacji po zawale serca
Obejmuję okres szpitalny. Powinien być rozpoczęty odpowiednio wcześniej przed zabiegiem operacyjnym oraz prowadzony w sposób systematyczny. Celem wspominanego procesu rehabilitacyjnego jest w dużej mierze usprawnienie czynności wentylacyjnych oraz nauczenie efektywnego oddychania i skutecznego kaszlu. Odpowiednie ćwiczenia prowadzone przed właściwym zabiegiem operacyjnym powinny zawierać naukę oddychania wszystkimi torami oraz lewą i prawą połową klatki piersiowej. Opanowanie powyższych umiejętności w dużej mierze prowadzi do wykonania skutecznego kaszlu i odksztuszania na przedłużonym wydechu. Ponadto ułatwia pacjentowi skuteczną ewakuację zalegającej wydzieliny. Oprócz powyżej wykonywanych zabiegów należy również stosować odpowiednie ćwiczenia ogólnousprawniające całego ciała dostosowane w sposób należyty do aktualnego stanu zdrowia pacjenta. Po przebytym zabiegu operacyjnym rehabilitacja powinna rozpocząć się jak najszybciej (jeżeli nie występują żadne przeciwwskazania medyczne).
W pierwszym okresie powinna zawierać oddychanie wcześniej wyuczonymi torami. Ćwiczenia oddechowe powinny być połączone z odpowiednimi do bieżącego stanu zdrowia ruchami kończyn zarówno dolnych jaki górnych. Takie postępowanie w dużym stopniu angażuje przeponę oraz mięśnie brzucha do właściwej pracy. Należy również zwrócić szczególną uwagę na wykonywanie prawidłowego wydechu oraz właściwego oklepywania pleców. Utrzymanie odpowiedniej drożności drzewa oskrzelowego zapobiega w dużym stopniu powstania różnorodnych ognisk zapalnych płuc oraz poprawia wydolność oddechową. Takie postępowanie w dużej mierze prowadzi do szybszego ustąpienia reakcji wysiękowej zlokalizowanej w opłucnej. Działania poprawiające czynności oddechowe u chorych po różnorodnych zabiegach pozwalają w sposób właściwy ograniczyć stopień pogorszenia się parametrów wentylacyjnych. Należy mieć na uwadze fakt, iż uzyskanie odpowiedniej równowagi oddechowej wymaga znacznego czasu. Kolejnym bardzo ważnym zadaniem rehabilitacji kardiologicznej jest zabezpieczenie chorego przed skutkami unieruchomienia związanego z długotrwałym leżeniem w łóżku.
I etap rehabilitacji kardiologicznej poza odpowiednimi ćwiczeniami oddechowymi, powinien również obejmować rozmaite ruchy czynne stawów kończyn górnych i dolnych, ćwiczenia ogólnousprawniające, izometryczne skojarzone z prawidłowym oddychaniem. Na tym etapie powinny być stopniowo wprowadzane spacery połączone z wchodzeniem po schodach. Należy mieć na względzie, iż I etap rehabilitacji po różnego rodzaju zabiegach nie powoduje znacznej poprawy wydolności fizycznej. Jest to raczej proces długofalowy, wymagający dużego samozaparcia pacjenta. Zadaniem omawianego powyżej usprawniania jest w dużym stopniu jak największe zahamowanie utraty wydolności ruchowej na skutek określonego zabiegu operacyjnego.
Reklama
Etap II rehabilitacji po zawale serca
W tym etapie rehabilitacji kardiologicznej bardzo ważne jest odpowiednie poprawienie tolerancji wysiłku fizycznego. W celu poprawy tego parametru wskazane jest stosowanie treningu wytrzymałościowego. Ten rodzaj aktywności w znaczącej mierze aktywuje duże grupy mięśniowe, które wykonują skurcz izotoniczny (dynamiczny) czyli taki, który powoduje określony ruch. Przykładem omawianej aktywności ruchowej może być marsz, pływanie oraz jazda na rowerze. Specjalistyczne ćwiczenia wytrzymałościowe powinny stanowić większą część trening fizycznego. Wykonywana aktywność może przybierać formę ciągłą lub interwałową.
Trening ciągły zazwyczaj powinien rozpoczynać się krótką rozgrzewką nie przekraczającą 15 minut. Natomiast czas trwania powinien się wahać od 30 do 60 minut, natomiast częstotliwość jego wykonywania to 3 do 5 razy w tygodniu. Po zakończeniu opisywanej aktywności zalecany jest około 10 minutowy wysiłek relaksujący (wyciszający) bez jakiegokolwiek obciążenia.
Trening interwałowy również powinien rozpoczynać się od delikatnej rozgrzewki. Składa się on z kilku cykli krótkiego wysiłku trwającego przeważnie około 3 minut o systematycznie wzrastającym obciążeniu. Następnie występuje przerwa nie przekraczająca 3 minut na określoną regenerację. Podstawową zasadą omawianej aktywności fizycznej jest to, iż w każdym interwale należy osiągnąć wyznaczony wcześniej limit tętna. Po zakończeniu treningu zazwyczaj stosuje się ćwiczenia relaksacyjne mające na celu wyciszenie objawów aktywności ruchowej. Często stosowane są również ćwiczenia rozciągające i uelastyczniające mięśnie.
W II etapie rehabilitacji kardiologicznej bardzo ważne jest zastosowanie treningu oporowego. Zazwyczaj wykonywany jest do 3 razy w tygodniu ze średnią intensywnością nie przekraczającą 1 – 3 serii po 10 – 15 powtórzeń. Należy pamiętać, iż wysiłek oporowy jest doskonałym połączeniem wysiłku izometrycznego i izotonicznego. Ćwiczenia wchodzące w skład omawianego treningu wykonywane są z określonym oporem stosowanym przez rozmaite urządzenia np. ławeczka siłowa. W rezultacie takie postępowanie rehabilitacyjne prowadzi w perspektywie czasu do wzmocnienia najważniejszych mięśni odpowiedzialnych za prawidłowe wykonywanie czynności dnia codziennego. Pacjenci po przebytych zabiegach powinni być poddani II etapowi rehabilitacji w ciągi 2 do 5 tygodni od określonej interwencji chirurgicznej. Prawidłowy czas rehabilitacji prowadzonej w II etapie powinien trwać od 4 do 8 tygodni w zależności od wskazań lekarskich.
Etap III rehabilitacji po zawale serca
W tym etapie rehabilitacji kardiologicznej bardzo ważne jest przede wszystkim utrzymanie i systematyczne pogłębianie pozytywnych oddziaływań regularnej aktywności fizycznej. Rolą tej części rehabilitacji jest modyfikacja stylu życia, w którym systematyczna i właściwe ćwiczenia ruchowe będą odgrywały kluczową rolę. Czerpanie przyjemności z wykonywania określonego treningu fizycznego jest bardzo ważnym elementem wpływającym w dużej mierze na poprawę jakości życia. Takie postępowanie może prowadzić do zmniejszenia poczucia zagrożenia i lęku związanego z chorobą. Z wyżej przytoczonych powodów III etap rehabilitacji kardiologicznej powinien być w sposób umiejętny prowadzony do końca życia.
Reklama
Podsumowanie
Reklama
Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna jest bardzo ważnym procesem terapeutycznym, który powinien być wprowadzany u wszystkich pacjentów po zawale mięśnia sercowego. Prowadzona w sposób zaplanowany i kontrolowany jest integralną częścią skomplikowanego leczenia na każdym jego etapie. Właściwie prowadzona rehabilitacja wywołuje wiele pozytywnych korzyści do których należą między innymi:
- Poprawa wydolności fizycznej,
- Unormowanie ciśnienia tętniczego krwi,
- Normalizacja metabolizmu glukozy,
- Redukcja masy ciała,
- Poprawa ogólnej sprawności fizycznej.
Specjalistyczna rehabilitacja kardiologiczna na przełomie następnych dziesięcioleci prawdopodobnie będzie kluczową metodą usprawniania pacjentów po zawale mięśnia sercowego.
Autor: dr n. med. Kamil Klupiński,
fizjoterapeuta sportowy, kierownik poradni rehabilitacyjnej
Piśmiennictwo/Bibliografia:
- Dylewicz P., Przywarska I., Bobrowicz-Bieńkowska S.: Zasady rehabilitacji pozawałowej. W: Ostre zespoły wieńcowe, red. Opolski G., Filikiak K., Poloński L. Urban & Partner, Wrocław, 2002.
- Dziduszko-Fedoro E., Zawadzka-Byśko M.: Rehabilitacja po zabiegach rewaskularyzacji tętnic wieńcowych. Przewodnik Lekarza 67, 2002.
