Dobór protezy zaczyna się dużo wcześniej niż jej wykonanie. Ważnym etapem jest stworzenie odpowiedniego leja testowego, który pozwala ocenić, czy proteza będzie właściwie przylegać i współpracować z ciałem. Przeczytaj więcej na ten temat!
Leje testowe uda – zastosowanie i proces dopasowania
Leje testowe uda wykorzystuje się u osób po amputacji na poziomie uda. Ich głównym celem jest sprawdzenie, jak kikut zachowuje się w kontakcie z danym materiałem, gdzie powstają ewentualne punkty ucisku i w jakich miejscach potrzebne są korekty. Dopasowanie leja testowego ma wpływ na całą konstrukcję przyszłej protezy.
W przypadku pacjentów po amputacji uda istotne jest precyzyjne odwzorowanie stożkowego kształtu kikuta i zachowanie właściwych proporcji – nawet niewielkie nieprawidłowości będą prowadzić do dyskomfortu podczas użytkowania protezy.
Przygotowania do wykonania leja testowego uda
Wykonanie leja testowego uda wymaga kilku kroków. Na początku potrzebny jest skan kikuta. Powinien być dokładny, wykonany w pozycji stojącej lub siedzącej – zależnie od możliwości pacjenta. Do plików należy dołączyć zdjęcia kikuta z różnych perspektyw oraz komentarze protetyka. Ważne, aby oznaczyć wszystkie miejsca szczególnie wrażliwe, napięcia skóry, zrosty lub obszary o nieregularnym kształcie.
W procesie przeprowadza się również analizę doświadczeń pacjenta z protezami, jeśli takie miały miejsce. Informacje o tym, jak kikut zmienia objętość w ciągu dnia, czy występują dolegliwości bólowe i w jakich momentach pojawia się dyskomfort to dane, które mają duże znaczenie przy projektowaniu leja.
Im lepiej uda się poznać sytuację pacjenta, tym większa precyzja w wykonaniu testowego modelu protezy.
Rodzaje materiałów wykorzystywanych do produkcji lejów testowych
Leje testowe wykonuje się z różnego rodzaju płyt. Dobór materiału zależy od typu kikuta, jego wrażliwości i celu testowania. Sztywność czy przezroczystość tworzywa dopasowuje się do sytuacji konkretnego pacjenta. Inny materiał sprawdzi się w przypadku osoby aktywnej fizycznie, a inny – u pacjenta w okresie adaptacyjnym.
Najczęściej używane płyty do lejów testowych to:
- CLEAR – przezroczysta płyta ułatwiająca obserwację kontaktu kikuta z lejem
- STIFF – twardy materiał do sprawdzenia stabilności przy większych obciążeniach
- BLUE-PLEX, CAT-PLEX, ECO-PLEX – płyty o zróżnicowanej elastyczności i grubości
- HPP – wytrzymały materiał do testów u pacjentów bardziej wymagających
- BLACK, SOFT, SUPERSOFT, SILICONE – miękkie płyty do wykonania lejów wewnętrznych,
Na etapie dopasowywania protezy najwięcej informacji często daje kombinacja różnych materiałów w jednym leju testowym.
Znaczenie etapu testowego w dalszym dopasowaniu protezy kończyny dolnej
Lej testowy to nie finalny produkt. Traktowany jest jako narzędzie diagnostyczne, które pokazuje, w jakim kierunku trzeba pójść dalej. Na podstawie obserwacji i odczuć pacjenta dokonywane są korekty takie jak:
- modyfikacja nacisków,
- zmiana obwodów,
- korekta długości.
Bez tego trudno byłoby osiągnąć satysfakcjonujący efekt.
Faza testów umożliwia sprawdzenie zachowania kikuta w różnych warunkach – w trakcie chodzenia, w pozycji siedzącej, przy zmianach temperatury. Dzięki temu możliwy jest dobór odpowiedniego rodzaju zawieszenia i właściwych rozwiązań mechanicznych w dalszej części procesu.
Wykonanie leja testowego to moment, w którym pacjent po raz pierwszy styka się z nową wizją codzienności. Od przebiegu tego procesu zależy, czy jego kolejne kroki będą komfortowe.