W ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem cieszy się powięź oraz zaburzenia mięśniowo-powięziowe, które często są przyczyną wielu zaburzeń i dolegliwości ze strony aparatu ruchu. Dlatego też, poza rozwojem technik manualnych, na rynku pojawia się coraz więcej różnorodnych narzędzi do terapii tkanek miękkich. Jednak terapia narzędziowa nie jest niczym nowym, gdyż jej podwaliny sięgają już starożytności, gdzie wykorzystywano już różne przedmioty do stymulacji (monety, rogi).
Dlaczego tkanki miękkie należy mobilizować? Aby tkanki prawidłowo funkcjonowały wymagają regularnego odkształcania, naprężania i rozluźniania, które zachodzą podczas ruchu. Jednak w sytuacjach kiedy tego ruchu brakuje lub przeciwnie jest go za dużo może dochodzić do przeciążeń tkanek i w konsekwencji zaburzeń ruchu, elastyczności i stopniowego narastania bólu. Dlatego też mobilizacje tkanek miękkich spełniają rolę profilaktyki jak i leczenia istniejących już problemów, w postaci przywracania prawidłowych zależności mięśniowo-powięziowych.
Różne formy terapii narzędziowej
> Pinopresura to metoda leczenia stworzona przez lekarza medycyny Radosława Składowskiego, która bazuje na osiągnięciach akupunktury, akupresury, refleksoterapii, suchego igłowania oraz terapii manualnej.
Nazwa pinopresura wywodzi się z połączenia słów „pin” – szpilka oraz „presura” – uciskanie. Zaakcentowanie w nazwie słowa szpilka wskazuje, iż istotnym elementem terapii są techniki z użyciem ostrza.
|
TECHNIKI PINOPRESURY
|
Reklama
Pinopresura ma zastosowanie zarówno w schorzeniach ortopedycznych, neurologicznych jak i internistycznych, takich jakk:
- urazy sportowe
- SM (stwardnienie rozsiane)
- parkinsonizm
- udary niedokrwienne
- polineuropatie (zespół uszkodzenia nerwów obwodowych)
- wady postawy
- zaburzenia czynnościowe (po zabiegach, po urazach, po wypadkach komunikacyjnych)
Metoda opiera się na właściwościach tkanek z zakresu elektryczności oraz zdolności organizmu do samoleczenia. Pinopresura działa odtruwająco i odkwaszająco na organizm, a także wpływa na obniżenie napięcia mięśniowego.
|
Powięź, która w istotny sposób wpływa na funkcjonowanie organizmu, w dużej mierze składa się z białek posiadających zdolności przewodnictwa elektrycznego. Odkształcenia powięzi wynikające z urazów czy przeciążeń prowadzą do powstania słabego pola elektrycznego. Natomiast każdy ruch korzystnie wpływa na generowanie pola elektrycznego, które stanowi rodzaj swoistej informacji dla komórek o ruchu jaki jest wykonywany. |
> Mięśniowo-powięziowa fibroliza nazywana również haczykowaniem to koncepcja pracy z tkankami miękkimi wykorzystująca specjalistyczne narzędzia w postaci haków. Metoda ukierunkowana jest na przywrócenie prawidłowych ślizgów pomiędzy tkankami miękkimi, do zaburzenia których dochodzi najczęściej w konsekwencji:
- urazów
- zespołów przeciążeniowych
- wzmożonego napięcia mięśniowego
- ograniczeń ruchomości
Metoda stworzona przez Kurta Ekmana swoje podwaliny bierze z antycznej medycyny manualnej. Mobilizacje tkanek miękkich znane były w starożytnym Egipcie czy Grecji, gdzie wykorzystywano różnorodne narzędzia, w tym także haczyki. Haczykowanie Ekmana łączy w sobie wykorzystanie w terapii narzędzi oraz podstaw głębokiego masażu poprzecznego, którego twórcą był dr Cyriax.
Wykorzystanie haczyków w terapii umożliwia precyzyjne oddziaływanie w miejscach, do których palce mają utrudniony dostęp. Aby jednak terapia była skuteczna i celowana wymaga szczegółowego badania palpacyjnego, które ukierunkowane jest na wykrycie ograniczeń ruchowych, zaburzeń napięciowych oraz zmian na poziomie tkankowym. Warto pamiętać, iż narzędzia są tylko przedłużeniem rąk terapeuty, które posiadają zdolności czuciowe i ruchowe (w przeciwieństwie do narzędzi).
Terapia oparta o haczykowanie bazuje na efekcie mechanicznym oraz krążeniowym:
- oddziaływanie mechaniczne
- na zrosty włókniste
- na złogi moczanowe i wapniowe (lokalizują się w miejscach zastoju krążenia
- na blizny
- na krwiaki (prowadzą do stopniowego powstawania zrostów)
- na sklejenia kostnej
- na narośla okostnowe
- oddziaływanie krążeniowe
- poprawa krążenia krwi
- poprawa drenażu limfatycznego
- redukcja objawów troficznych
- redukcja zastoju płynów
Wskazaniem do stosowania haczykowania są:
- bóle pochodzenia urazowego
- zapalenia ścięgien
- zapalenia okołostawowe
- zwłóknienia
- blizny
- zaburzenia tkanek miękkich o charakterze przeciążeniowym
- neuralgie
- bóle kręgosłupa
- ograniczenia ruchomości po interwencjach chirurgicznych
- rwa kulszowa
- tendinopatie i entezopatie (zrosty i sklejenia w obrębie ścięgien i brzuśców mięśniowych)
- uszkodzenia więzadeł prowadzące do ich deformacji i zaburzeń elastyczności
Skuteczność terapii wiąże się z osiąganiem równowagi pomiędzy sztywnością konieczną do uruchomienia tkanki, a jej elastycznością zapewniającą prawidłowe czucie tkanki.
> Terapia IASTM – czyli Instrument Assisted Soft Tissue Manipulation co w wolnym tłumaczeniu oznacza manipulacje tkanek miękkich przeprowadzane z wykorzystaniem narzędzi. Terapia ukierunkowana jest na przywracanie prawidłowego napięcia w obrębie powierzchownych i głębokich warstw mięśni oraz tkanki łącznej. Specjalnie zaprojektowane narzędzia, wykonane ze stali nierdzewnej, pozwalają na odpowiednie dopasowanie kształtu do leczonego obszaru, co przekłada się na precyzję oraz efektywność terapii.
W wyniku postępowania dochodzi do rozluźnienia, zwiększenia elastyczności, zlikwidowania zrostów oraz zniesienia wzorców nieprawidłowych napięć tkanek miękkich, co ma bezpośredni wpływ na:
- redukcję dolegliwości bólowych
- poprawę płynności ruchu
- odzyskanie prawidłowej ruchomości stawowej
- przywrócenie prawidłowych ślizgów pomiędzy tkankami
- odzyskanie prawidłowych relacji mięśniowo-powięziowych
Zastosowanie terapii narzędziowej:
- tendinopatie
- stany zapalne torebki stawowej
- uwięźnięcie nerwu
- blizny
- zgrubienia w obrębie mięśni i powięzi
- punkty spustowe
- punkty maksymalnie bolesne
- stany przeciążeniowe więzadeł
Ze względu na różnorodność narzędzi (kształt, wielkość) terapii poddane mogą być struktury mięśniowo-powięziowe przykręgosłupowe, od części lędźwiowo-krzyżowej aż do odcinka szyjnego i potylicy. Terapia może być również prowadzona na przedniej stronie klatki piersiowej oraz powłokach brzusznych.
Dlaczego terapia IASTM charakteryzuje się pozytywnymi efektami terapeutycznymi? Badania dowodzą, iż w wyniku leczenia dochodzi do stymulacji proliferacji fibroblastów (proliferacja – zdolność namnażania komórek przez organizmy) , co jest niezwykle istotnym zjawiskiem w przypadku zaburzeń mięśniowo-powięziowych. Korzyści wynikają z roli jaką spełniają fibroblasty, które są najliczniejszymi komórkami tkanki łącznej właściwej i posiadają zdolność produkowania:
- kolagenu
- proteoglikanów
- włókien istoty międzykomórkowej
co wpływa na właściwości tkanki łącznej (elastyczność, wytrzymałość, odporność na przeciążenia, , ruchomość względem sąsiadujących tkanek).
> Mobilizacje uciskowe wykonywane patyczkiem uciskowym, umożliwiają stosowanie głębokiego nacisku na precyzyjnie wybrane struktury. Terapia stworzona została na bazie obserwacji narządu ruchu, który reaguje wzmożonym napięciem tkanek na powtarzające się przeciążenia. Dochodzi wówczas do powstawania miogeloz w obrębie mięśni (miogelozy – stwardnienia/guzki osadzające się głównie w mięśniach) oraz tendinoz w obrębie ścięgien mięśniowych (zwyrodnienie).
Wykorzystanie drewnianego patyczka pozwala na aplikowanie bodźca zabiegowego stabilnie i odpowiednio głęboko, jednocześnie nie prowadząc do zmęczenia palców terapeuty. Poza dużą skutecznością zabiegu, istotnym aspektem postępowania jest również ergonomia pracy w postaci odciążenia stawów i tkanek miękkich w obrębie rąk. Podobnie jak w przypadku innych narzędzi, również patyczek nie zastąpi zdolności czuciowych i ruchowych rąk terapeuty, ale umożliwia efektywną i bezpieczną terapię, która poprzedzona powinna zostać wcześniejszą palpacją tkanek.
Skuteczność mobilizacji uciskowych oparta jest na kompresji ischemicznej czyli niedokrwiennej. W momencie ucisku określonych struktur dochodzi do ich chwilowego niedokrwienia, które w chwili zwolnienia kompresji przechodzi w silne przekrwienie, tzw. wyrzut krwi. Duży dopływ krwi zapewnia lepsze odżywienie tkanki, zmniejszenie napięcia oraz aktywności punktu spustowego.
Reklama
Przykładowe zastosowania mobilizacji uciskowych
- uwalnianie mięśniowo-powięziowych punktów spustowych
- uwalnianie punktów maksymalnie bolesnych
- rozluźnianie więzadeł nadkolcowych i międzykolcowych kręgosłupa
- rozluźnianie więzadeł miednicy (biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-biodrowe, krzyżowo-guzowe)
- praca w obrębie kostnych przyczepów (np. krętarz większy kości udowej, nadkłykieć boczny kości ramiennej, głowa strzałki, kresa chropawa kości udowej, wyrostek kruczy łopatki)
- praca w przegrodach międzymięśniowych
Narzędzia w terapii jako forma odciążenia rąk terapeuty
Manualna praca z ciałem jest niezwykle skuteczną formą terapii, bazującą na różnorodnych metodach i technikach takich jak: terapia punktów spustowych, masaż tkanek głębokich, mięśniowo-powięziowe rozluźnianie, integracja strukturalna czy masaż klasyczny. Jednak poza dużą skutecznością, metody te charakteryzują się również dość dużym obciążeniem dla terapeuty. Dlatego też coraz popularniejsze stają się narzędzia do terapii tkanek miękkich. Przedstawione we wcześniejszej części artykułu metody, bazujące na narzędziach okazują się równie efektywne i jednocześnie mniej obciążające dla rąk terapeutów.
Oczywistym jest, iż to ręce terapeuty są najlepszym możliwym narzędziem, ale częsta i intensywna praca oraz przede wszystkim wykonywana w sposób nieergonomiczny, może doprowadzić do problemów w obrębie rąk (zmiany zwyrodnieniowe, stany zapalne ścięgien i mięśni w obrębie dłoni i nadgarstka).
|
Blisko połowa fizjoterapeutów odczuwa ból w jednym lub kilku obszarach ciała. Najczęściej jest to bark (29%) oraz nadgarstki oraz palce (18%). |
Opracowała: mgr fizjoterapii Katarzyna Kumor
