Zdrowy sen. Jaki materac wybrać?

Zdrowy sen. Jaki materac wybrać?

Żyjemy w pośpiechu, śpimy coraz krócej i coraz gorzej. Ale możemy dużo zrobić, aby poprawić komfort naszego nocnego odpoczynku. Dobrze przespana noc daje nam energię potrzebną do zmierzenia się z codziennymi obowiązkami. Oto kilka rad, które mają ogromny wpływ na jakość naszego snu.

1. Pościel. Puchowa, tradycyjna może wyzwalać objawy alergii na kurz i roztocze. Wełniana zalecana jest osobom cierpiącym na gościec, zmiany zwyrodnieniowe stawów, zapalenie ścięgien i mięśni oraz astmę. Nocny mikromasaż wełną poprawia krążenie. Natomiast pościel z poliestru jest łatwiejsza do utrzymania w czystości, zalecana dla alergików.
2. Profilowany podgłówek - utrzymuje kręgosłup szyjny w linii prostej. Dobrze dostosowuje się do ciała i równomiernie rozkłada nacisk głowy, dzięki czemu w znacznym stopniu zmniejsza się ucisk na połączenia kręgów szyjnych i napięcie mięśni przy różnych ułożeniach ciała podczas snu.
3. Stelaż - decyduje w 30% o komforcie łóżka (w 70% decyduje materac, który na nim spoczywa). Stelaż przejmuje część pracy, którą wykonuje materac. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób bardzo ciężkich oraz stosujących materace o wysokiej elastyczności punktowej (kieszeniowe, lateksowe i z tworzywa termoplastycznego). Każdy musi sobie uświadomić znaczenie stelaża, jako elementu wspomagającego zdrowotne właściwości materaca. Dobre stelaże posiadają strefy twardości, które wspomagają zdrowotną rolę, jaką ma spełniać materac. Stelaż zapewnia również właściwą eksploatację materaca, pomaga w procesie wietrzenia, utrudniając tym samym gromadzenie wilgoci, a przez to chroni przed rozwojem pleśni.
4. Materac - najbardziej odpowiedzialny za jakość snu – przecież nie ma drugiego takiego przedmiotu, który by był bliżej nas, znosił nasz ciężar, masował nasze ciało. Chcąc przybliżyć wiedzę o materacach, zaczniemy od ich klasyfikacji. Dostępne materace dzielą się na: sprężynowe (bonelle i kieszonkowe) oraz piankowe (lateksowe, pianki termo- i wysokoelastyczne).

Materace bonelowe:
charakteryzują się tzw. sprężystością progresywną. System sprężyn połączonych ze sobą drutem powoduje elastyczność powierzchniową tzn. stosunkowo niewielkie obciążenia wywołują nieznaczny opór sprężyn. Większy nacisk wywołuje zwiększenie siły wypierania. Zaletą tego typu konstrukcji jest to, że nadaje się ona do różnych ciężarów ciała. Sprężyny wykonane są z drutu o średnicy 2,2 mm. Sprężyna pięcio-skrętna jest twardsza od cztero-skrętnej. Zaletami są duża żywotność, niski ciężar, czy niska cena. Jego wadami jest brak dostosowania dla osób innych niż bardzo ciężkie, elastyczność płaszczyznowa - efekt wpadania osoby lżejszej w zagłębienie osoby cięższej.

Materace kieszeniowe:
wyposażone są w system sprężyn kieszonkowych. Każda sprężyna umieszczona jest w oddzielnej, wykonanej z tkaniny kieszonce. Taka konstrukcja powoduje wyeliminowanie odgłosu uginającej się sprężyny. Wysokość otuliny sprężyny został dobrana w ten sposób, aby umieszczona w niej sprężyna zapewniała sprężystość materaca na całej powierzchni. Odpowiednie połączenie ze sobą kieszonek okrywających sprężyny powoduje niezależną pracę sprężyn. Dzięki takiemu rozwiązaniu materac lepiej dostosowuje się do kształtu ciała. Materace kieszonkowe charakteryzują się tzw. elastycznością punktową. Standardowo sprężyny posiadają średnicę 5 cm i w 1 m2 mieści się ich około 350 sztuk. Istnieje typ materaca kieszonkowego zwany multipockett (średnica sprężyny: 3 cm, 1000 sztuk/m2). Jest to materac o zwiększonej elastyczności punktowej. Podział na strefy twardości dokonywany jest poprzez zastosowanie do wykonania sprężyn drutu o dwóch różnych średnicach: 1,6 i 1,8 mm. Zalety: elastyczność punktowa, właściwości rehabilitacyjne (rozluźnienie mięśni, poprawa krążenia), brak odgłosu uginających się sprężyn, przewiewność, dobra relacja ceny w stosunku do walorów użytkowych. Wady: słaba trwałość kieszonek (przetarcia), wysoki ciężar, brak uchwytów w dużych rozmiarach.

Materace lateksowe:
charakteryzują się bardzo wysokim komfortem zapewniającym spokojny, zdrowy sen. Wyposażone zostały we wkład wykonany z lateksu syntetycznego i mleczka kauczukowego popularnie zwanego lateksem naturalnym (min. 20%). System otworów w płycie lateksu zapewnia ciągłą wentylację oraz wysoką elastyczność punktową materaca. Materace lateksowe, dzięki swojej elastyczności doskonale nadają się do regulowanych stelaży o zwiększonym kącie łamania sąsiednich płaszczyzn. Lateks równomiernie podpiera całe ciało, jest bardzo elastyczny i optymalnie dopasowuje się do kształtów ciała w każdym położeniu. Jednocześnie jest materiałem cechującym się wysokim stopniem wytrzymałości. Symbole H2 i H3 oznaczają gęstość lateksu. Materac lateksowy o symbolu H2 przeznaczony jest dla osób o wadze do 80 kg, natomiast dla osób o wadze powyżej 80 kg zalecane są materace lateksowe oznaczone jako H3. Dla osób ciężkich konieczne jest stosowanie grubszych wkładów lateksowych (14 cm). Do zalet można zaliczyć: długi czas eksploatacji, możliwość użytkowania wraz z regulowanymi stelażami, doskonałą elastyczność punktową, większą sprężystość niż materace z pianki poliuretanowej, zalecany dla osób ze skoliozą, właściwości rehabilitacyjne, dobra izolacja cieplna, higieniczny, można dezynfekować parą wodną. Do wad natomiast to, że nie nadaje się dla osób potliwych, materac ma wysoki ciężar, nie zalecany dla osób z dyskopatią, może występować uczulenie na lateks (bardzo rzadko). Listwy stelaża mogą mieć maks. 3 cm przerwy.

Materace piankowe:
nowoczesna pianka wysokoplastyczna i termoelastyczna ma niejednorodną strukturę porowatą – jak gąbka morska. Wkład materaców termoplastycznych wykonany jest z materiału termoplastycznego (ang. „slow foam”) zmieniającego swoją elastyczność w zależności od temperatury. Cecha ta pozwala na inteligentne dopasowanie materaca do kształtu ciała. Porowata struktura materiału pobudza krążenie krwi, dzięki czemu może być on stosowana w profilaktyce odleżynowej. Materace tego typu doskonale nadają się do regulowanych stelaży o większym kacie łamania sąsiednich płaszczyzn. Materac ten posiada wiele zalet: niski ciężar, antyalergiczność, przewiewność większa niż w lateksie, możliwość moletowania (nacinania powierzchni wkładu w celu uzyskania stref twardości), wysoka elastyczność punktowa, higieniczność (sterylizacja para wodną), trwałość (10% odkształcenia po 10 latach), prostota budowy, stosowanie w profilaktyce odleżynowej, u osób ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów, kręgosłupa i kończyn, przy urazach czaszkowo-mózgowych, schorzeniach reumatycznych stawów, złamaniach kończyn oraz wadach postawy. Jedyne wady to wysoka izolacja termiczna (nie zalecany dla osób potliwych) oraz wysoka cena.

Jak kupować?

Złe ułożenie ciała podczas snu może prowadzić do bólu kręgosłupa oraz do zaburzeń krążenia krwi. Najlepszy materac to taki, który zapewni śpiącej osobie właściwe podparcie kręgosłupa bez względu na pozycję, w której się ona znajduje (na boku, plecach lub brzuchu) oraz ochroni ją przed dyskomfortem ciągłej zmiany ułożenia ciała wynikającej z napięcia mięśni i niedokrwienia najbardziej wrażliwych części ciała (ręce i nogi w wyniku utrudnionego krążenia krwi w części ramiennej i w biodrach). Ważne przy wyborze materaca są waga, wzrost, wiek, ew. schorzenia kręgosłupa oraz właściwości skóry śpiącego. Jedynym sposobem dopasowania materaca jest spędzenie na nim trochę czasu. Każdy sprzedawca powinien umożliwić nam położenie się na różnych rodzajach materaców. Źle dobrany materac to jak długa podróż za kierownicą samochodu ze źle wyprofilowanymi siedzeniami: częste przerwy na „rozprostowanie”, wiercenie się, drętwienie nóg, ból kręgosłupa. Wszystkie te objawy są odbierane świadomie, natomiast podczas snu na niewygodnym materacu nie mamy tej świadomości. Jedyne co odczuwamy to poranne zmęczenie i ból pleców, niezadowolenie i pogłębiająca się niechęć do wszystkiego. Złe ułożenie podczas snu może prowadzić do bólu i ucisku kręgosłupa oraz do zaburzeń krążenia krwi: najlepszy materac to taki który zapewni śpiącej osobie właściwe podparcie kręgosłupa bez względu od pozycji, w której się ona znajduje (na boku, plecach lub brzuchu) i ochroni ją przed dyskomfortem ciągłej zmiany ułożenia ciała wynikającej z napięcia mięśni i niedokrwienia najbardziej wrażliwych części ciała (ręce i nogi w wyniku utrudnionego krążenia krwi w części ramiennej i w biodrach). Ważne przy wyborze materaca są waga, wzrost, wiek, ew. schorzenia kręgosłupa oraz właściwości skóry śpiącego.

Dotychczas twierdzono, że osoby ciężkie powinny stosować materace twarde a osoby lekkie materace miękkie – teza ta jest nieco przestarzała. Obecnie najlepszym miernikiem właściwego doboru materaca jest tzw. ergonomia spania: liczy się pozycja śpiącego oraz ułożenie jego kręgosłupa w danej pozycji. Pozycja na boku: osoby leżące na boku powinny mieć tak zagłębione ramiona i biodra aby ich kręgosłup tworzył linię prostą.

Pozycja na plecach: biodra powinny się na tyle zapaść w materac aby kręgosłup utworzył (patrząc z boku) linię krzywą przypominającą literę „S”.

Możemy w prosty sposób sprawdzić twardości materaca: jeżeli leżąc w pozycji na wznak możemy bez trudu wsunąć dłoń pod plecy na odcinku lędźwiowym kręgosłupa to oznacza to, że jest on zbyt twardy. W przypadku zbyt miękkiego materaca wsunięcie dłoni będzie bardzo trudne.

Jeśli materac będzie za miękki, to ciało zapadnie się w materacu a zmiana pozycji wymagać będzie wysiłki. Mięśnie będą pracować, aby zrekompensować brak podparcia kręgosłupa. Jeśli materac jest za twardy, to krew nie będzie swobodnie krążyć w miejscach ucisku, co zmusi ciało do częstej zmiany pozycji, a mięśnie pleców i karku zamiast odpoczywać będą pracować aby utrzymać kręgosłup w linii – po takiej pracowitej nocy trudno czuć się zrelaksowanym.

Odrębnym zagadnieniem jest użytkowanie jednego materaca przez dwie, różniące się znacznie wagą osoby. Rozwiązaniem może być użycie dwóch mniejszych, dobranych indywidualnie materacy, lub zastosowanie materaca o elastyczności punktowej.

Materac powinien być tak dobrany aby osoba śpiąca miała przynajmniej po dziesięć centymetrów zapasu z każdej strony: materac powinien być więc dłuższy o ok. 20 centymetrów od najwyższej śpiącej na nim osoby.

Zagadnienie wieku jest szczególnie istotne w przypadku osób starszych. Mają one problemy z krążeniem oraz w wielu wypadkach spędzają bardzo wiele czasu w łóżku co może sprzyjać powstawaniu odleżyn. Dla tych osób zaleca się materace o elastyczności punktowej (kieszeniowe – osoby cięższe, lateksowe – osoby lżejsze, termoplastyczne – osoby z odleżynami).

Łatwym sposobem ostatecznego sprawdzenia, czy materac jest odpowiednio dobrany (po uprzednim stwierdzeniu właściwego ułożenia kręgosłupa!) jest zbadanie w pozycji na boku ucisku na dwie, osłonięte jedynie skórą kości: ramienną i biodrową. Jeżeli czujesz wyraźny ucisk oznacza to, że materac jest jednak zbyt mało komfortowy. Można to wyeliminować wybierając materac z grubszą warstwą wypełnienia pianką lub lateksem - w przypadku materaców sprężynowych). W przypadku materaców lateksowych i termoplastycznych należy sprawdzić ich grubość: przyczyną ucisku może być znajdujący się pod nimi, źle dobrany stelaż.

Schorzenia kręgosłupa. Osobom z wadami postawy, np., skoliozą należy oferować materace „dopasowujące się” do ich sylwetki, czyli materace o doskonałej elastyczności punktowej (kieszeniowe, tzw. multipockett, lateksowe i przede wszystkim termoplastyczne). Osobom posiadającym tzw. „wypadający dysk” należy oferować materace, które zapewnią im dobre, stabilne podparcie – a więc raczej twardsze.

Strefy twardości. Rozwój technologii oraz dążenie do budowania coraz to lepiej dopasowanych materaców spowodowały wprowadzenie wyrobów posiadających różne strefy twardości. Aby nasze ciało mogło być właściwie ułożone a kręgosłup mógł zachować swoją anatomiczną postawę wprowadzono podział materaca na strefy o różnej twardości, tak aby części, które potrzebują większego oparcia znajdowały się na twardszym podłoży a te, które muszą mieć wygodnie i miękko trafiły na podłoże bardziej komfortowe. Materace dzielą się na 1-, 3-, 5- i 7-strefowe. Materace 1-strefowe to takie, których budowa na całej długości jest identyczna. Im więcej stref tym dokładniejsze dopasowanie i tym lepszy komfort spania oraz lepsze właściwości rehabilitacyjne.

Na koniec użyteczne uwagi:

• nie należy kłaść materaca na podłożach takich jak podłoga czy lita płyta, które uniemożliwiają wentylację
• użytkowanie materaca bezpośrednio na podłodze powoduje, że jesteśmy narażeni na wdychanie kurzu i roztoczy
• materace obustronne należy przynajmniej raz na 6 miesięcy obrócić, zwiększa to żywotność i poprawia higienę snu. Można także obrócić materac na linii głowa-nogi, aby wszystkie miejsca materaca były obciążone równomiernie
• materac jednostronny należy używać tylko po stronie pikowanej
• do prania nadają się tylko pokrowce, które mają wyraźne i jednoznaczne oznakowanie takiej możliwości
• niektóre pokrowce posiadają zamek technologiczny, przeznaczony tylko do montażu pokrowca w fazie produkcji i jest on zabezpieczony klamrą przed rozsunięciem. Pokrowce z tak zabezpieczonym zamkiem nie nadają się do prania
• pokrowce nadające się do prania należy prać w temperaturze do 60 stopni Celsjusza
• nie należy siadać na narożnikach stelaża w momencie gdy jest on podniesiony
• zaleca się stosowanie ochraniaczy i przekładek higienicznych w celu przedłużenia żywotności materaca.