Modzele i nagniotki

Tworzące się pod wpływem powtarzającego się zwiększonego nacisku lub sił tarcia na dotknięty fragment stopy, modzele i nagniotki to po prostu utwardzona skóra. Są one dolegliwością niezmiernie powszechną i zwykle występującą bezobjawowo. W niektórych jednak przypadkach mogą powodować ból i dykomfort.

Nagniotki (odciski)

to małe i okrągłe stwardzenia skórne wystepujące najczęściej na podeszwowej strone stopy w okolicy głów kości śródstopia lub na grzbietowej (lub bocznej) stronie palców (szczególnie jeżeli są zdeformowane – paluch koślawy, palce młotkowate, szponiaste, itp.). Mają dobrze zarysowane brzegi, ale często są dodatkowo pokryte modzelami. Środek nagniotka to tzw. czop rogowy (rdzeń), który nabiera kształt stożka a jego wierzchołek skierowany jest w głąb skóry. Jeżeli ten znajduje się w pobliżu zakończeń nerwowych może powodować znaczny ból. Nagniotki pojawiają się najczęściej na stopach, które są „kościste” – z małą warstwą amortyzacyjnej podściółkiskórnej, ale nie jest to regułą.

Wyróżnia się kilka rodzajów nagniotków:

• twarde – w których rdzeń jest twardy i mocno zbity i występujący najczęściej na skórze wystawionej na działania wysokich nacisków – np. pod głowami kości śródstopia. Są przeważnie lekko błyszczące i wzniesione ponad powierzchnię skóry.

• miękkie – są często zaczerwinione i mają rdzeń miękki, zmacerowany – występuja najczęściaj w miejscach wilgotnych wystawionych na działania sił tarcia – np. pomiędzy palcami. Często występują w parach i określa się je wtedy mianem „całujących”

• rozsiane – są mniejsze niż te powyżej i wystąpują często w skupiskach. Charkterystyczne jest dla nich że mogą występować na częściach ciała nienarażonych na bezpośredni nacisk – np. łuk podłużny stopy. Są prawdopodobnie spowodowane niedrożnymi gruczołami potowymi. Pomimo, iż wyglądają niepozornie, kiedy wystąpią na obciążanych częściach stopy mogą być bardzo bolesne.

• naczyniowe – to nagniotki twarde które nieleczone przez długi czas stały się tak duże, że w ich rdzenie wrastają naczynia krwionośne z głębszych warstw skóry. Nieustanny nacisk (czynniki które spowodowały powstanie nagniotka w pierwszej kolejności) doprowadzają wtedy do krwawienia do wnętrza rdzenia. Doprowadza to do charakterystycznej postaci warstwowej – zakrzepnięta krew ze skórą. Usuwanie takiego nagniotka powoduje krwawienie i jest zwykle bolesne.

• nerwowo–naczyniowe – to bardziej zaawansowana postać nagniotka naczyniowego. W takich przypadkach oprócz naczyń krwionośnych, częścią rdzenia stają się skórne zakończenia nerwowe. Te nagniotki są najbardziej bolesnym typem i wymagają uwagi specjalisty – dermatologa lub podologa, a do ich usunięcia niezbędne może okazać się miejscowe znieczulenie.

• podpaznokciowe – jak sama nazwa wskazuje, te nagniotki tworzą się pod płytką paznokciową najczęściej z boku w okolicy fałdu skórnego. Nie są one widoczne, ale przy nacisku na płytke paznokciową powodują dyskomfort. Wiele innych dolegliwości może powowdować ból podpaznokciowy (włącznie z nowotworami) więc w przypadku kiedy nie doszło do oczywistego urazu (np. uderzenie paznokcia, upuszczenie na niego ciężkiego przedmiotu, uraz od twardego obuwia lub po długim biegu) warto skonsultować się z odpowiednim specjalistą.

Modzele

to twarde skórne zgrubienia, które podobnie do nagniotków występują na częściach ciała poddanych zwiększonemy naciskowi lub tarciu (pięty, sródstopie, dłonie - u podstawy palców). Są one mało wrażliwe na dotyk i niczym skorupa pokrywają „zdrową” skórę. Mają one najczęściej kolor żółty lub szarawy i przeciwnie do nagniotków nie mają wyraźnie zarysowanych brzegów.

Objawy

Objawem modzeli i nagniotków jest lokalny (dla zmiany patologicznej) dyskomfort lub ból podczas ucisku (przez ciasne obuwie, czynność chodzenia lub podczas badania manualnego). Dyskomfort najczęściej opisywany jest jako kamień w bucie lub fałdka na wkładce do buta. Niektóre zgrubienia skórne (np. te na stronie podeszwowej stopy), które nie powodują dolegliwości nie wymagają leczenia. Wskazaniem do usunięcia tych zmian jest natomiast ich występowanie na „stopie cukrzycowej” (u osób z cukrzycą mogą one wywoływać trudne do leczenia rany).

Przyczyny

Przyczyną wystepowania nagniotków i modzeli jest nadmierny nacisk, ucisk, tarcie. Siły te stymulują skórę do zwiększenia produkcji komórek naskórka, które zaczynają być tworzone w ilościach przewyższających tempo ich złuszczania. Rezultatem jest pogrubianie się i utwardzanie naskórka, któy przybiera postać modzeli lub kiedy dojdzie do powstania utwardzonego rdzenia – nagniotków. Do powyższej sytuacji często doprowadza zbyt ciasne lub za luźne obuwie, buty na zbyt wysokim obcasie lub obuwie płaskie, które nie ma wystarczająco grubej podeszwy. Dodatkowo, choroby degeneracyjne skóry mogą przyczyniać się do zmniejszenia grubości ochronnej warstwy podskórnej, ekspozycji „wyrośli” kostnych i tym samym wywoływać zmiany napięciowe tkanek podeszwowych, prowadząc do wystąpienia modzeli i nagniotków. Osoby, których stopy uległy zniekształceniu również mogą w pewnym momencie zostać dotknięte opisywanymi dolegliwościami.

Diagnostyka

Modzele i nagniotki są łatwe do rozpoznania poprzez wywiad i badanie kliniczne. Jedynyną trudność może sprawić odróżnienie nagniotka od kurzajki. Nagniotek jest zwykle bardziej bolesny pod wpływem bezpośredniego ucisku. Kurzajka natomiast przy „uszczypnięciu”. Dodatkowo linie papilarne zwykle przebiegają dookoła kurzajki (omijają ją). Natomiast w przypadku nagniotka, gołym okiem widać że przebiegają one przez samo jego centrum.

Leczenie

Niekiedy wystarczające może okazać się noszenie odpowiednio dopasowanych wkładek do butów, których zadaniem jest zniwelizowanie sił tarcia lub ucisku. Dodatkowo zaleca się dbałość o stopy poprzez moczenie ich w ciepłej wodzie i usuwanie natrętnych zgrubień skórnych pumeksem lub odpowiednimi produktami do pięlęgnacji stóp. Niezbędne jest kremowanie stóp w celu zapobiegnięciu wysuszaniu skóry i jej pękaniu. W przypadku bardziej nękających nagniotków lub modzeli lub w przypadkach współistniejących chorób takich jak cukrzyca, neuropatia obwodowa lub choroba tętnic obwodowych, warto zasięgnąć porady podologa (podiatry), który umiejętnie usunie te zmiany za pomocą skalpela, co przynosi natychmiastową ulgę. Dodatkowo zalecane jest wtedy stosowanie odpowiednio zaprojektowanych ortez (wkładek do butów) odciążających dotknięty fragment stopy. W przeciwnym wypadku pewne jest, że zmiany skórne powrócą.

W niektórych przypadkach stosować można leczenie (punktowe) kwasem salicylowym, który „rozpuszcza” i zmiękcza utwardzoy naskórek. Jest to jednak zabieg ryzykowny ze stosunkowo wysokim ryzykiem powikłań. W sprzedaży dostępne są specjalne plastry do leczenia nagniotków, które zawierają substancje karatylizujące. Są one stosunkowo bezpieczne w użyciu i dają tymczasową ulgę. Nie likwidują jednak przyczyn wystąpienia nagniotka i dodatkowo nie powinny być stosowane przez niektóre osoby (np. te z cukrzycą).

Rokowanie

Modzele i nagniotki odpowiednio leczone nie dają się mocno we znaki. Regularna zmiana zużytego obuwia na nowe, odpowiednio dopasowane i odpowiednio wykonane jest w większości wypadków wystarczające. Dodatkowo, regularna pielęgnacja stóp (dokładne mycie, złuszczanie, osuszanie i kremowanie) złagodzi dolegliwości lub zupełnie je zlikwiduje. Niekiedy niezbędna jest korekcja ustawienia stopy poprzez noszenie odpowiednich wkładek i ortez.

Profilaktyka

Do podstawowych zasad profilaktycznych należą:

• odpowiednia pielęgnacja stóp - dokładne osuszanie stóp (szczególnie między palcami) i stosowanie kremów nawilżających oraz regularne delikatne złuszcznie naskórka za pomocą pumeksu itp.
• Noszenie odpowiedniego dobranego, dopasowanego i wygodnego obuwia. Unikaj wysokich obcasów, ale również budtów typu „baletki”, które nie oferują stopom odpowiedniej ochrony ani podporu;
• W przypadku bólu lub innych niepokojących objawów skonsultuj się ze specjalistą.

Autor:
mgr Michał Angerman
Fizjoterapeuta, Specjalista Podolog