Endoproteza połowicza stawu biodrowego

Endoproteza połowicza ( ang. Hemiarthroplasty,) operacja polegająca na wymianie połowy stawu biodrowego, z pozostawieniem jednej własnej powierzchni stawowej. Historyczne, pierwsze operacje alloplastyki były wykonywane właśnie w ten sposób. Zabieg wykonywany w bardzo specyficznych okolicznościach, w większości przypadków wykonywana u chorych po podgłowowym złamaniu szyjki kości udowej wyłącznie u chorych w podeszłym wieku. Niewątpliwą zaletą tego typu rozwiązań jest możliwość wymiany na całkowitą endoprotezę stawu biodrowego przy zachowaniu wprowadzonego już trzpienia kości udowej wystarczy wszczepić sztuczną panewkę i wymienić głowę protezy.

Budowa implantu

Każdy dostępny na rynku model mocowany jest z jednej strony do trzonu kości udowej za pomocą trzpienia, a z drugiej strony posiada głowę wprowadzaną do panewki stawu biodrowego. Na rynku dostępne są dwie grupy protez połowicznych stawu biodrowego.

Unipolarne - (między innymi endoprotezy Thomsona, Austina-Moora) zbudowane są jak część udowa tradycyjnej całkowitej endoprotezy. Dostępne są modele modularne z różnymi trzpieniami, szyjkami i głowami pasującymi do siebie wzajemnie. Daje to zespołowi operacyjnemu duże możliwości dobrania kształtu i wielkości implantu do anatomii pacjenta.

Bipolarne - cechą odróżniającą tego typu implanty jest podwójna głowa. Większa wprowadzana jest do naturalnej panewki stawu biodrowego, mniejsza znajduje się w środku większej. Głowy te są między sobą wzajemnie ruchome, tworzą dodatkową powierzchnie ruchu w stawie. Taka budowa ma na celu redukcje tarcia działającego na naturalną panewkę przez co wydłużenie poprawnego funkcjonowania endoprotezy.

Zastosowanie wszczepów bipolarnych jest kontrowersyjne, niektórzy autorzy twierdzą że brak udowodnionych korzyści przy wyższym koszcie protezy stawia pod znakiem zapytania sensowność użycia tego rozwiązania. Możliwe jest mocowanie implantu z użyciem cementu jak i bezcementowo.

Wskazania

• złamanie bliższego końca kości udowej u osób z krótką przewidywaną długością życia o małej aktywności fizycznej
  
• zły ogólny stan zdrowia
• choroby neurologiczne ograniczające aktywność chorego (np. choroba Parkinsona, zaawansowane stadium stwardnienia rozsianego)
• wiek powyżej 70 roku życia
• zaawansowana osteoporoza
• niedostateczna zamknięta redukcja złamania
• zastarzałe, przemieszczone złamanie
• wcześniej istniejące patologie w stawie na przykład reumatoidalne zapalenie stawów, przebyta jałowa martwica głowy kości udowej

Reklama

Przeciwskazania

• ciężki stan ogólny pacjenta (na przykład wstrząs, posocznica)
• uszkodzenie lub zwyrodnienie panewki stawu biodrowego
• długa przewidywana długość życia pacjenta
• styl życia pacjenta charakteryzujący się wysokim poziomem aktywności

Przebieg zabiegu

Zabieg odbywa się w znieczuleniu regionalnym lub ogólnym. Pacjent leży na boku lub na plecach. Po wykonaniu nacięcia i wypreparowaniu tkanek w sposób dający dostęp do części kostnych, usuwa się bliższy koniec kości udowej. Kluczowym momentem operacji jest dopasowanie głowy protezy o odpowiedniej wielkości. Podstawą wyboru jest pomiar naturalnej głowy kości udowej za pomocą suwmiarki oraz ocena funkcji stawu po założeniu głowy o danym rozmiarze. Trzpień mocuje się do wcześniej przygotowanego otworu w trzonie kości udowej. Zamykając ranę operacyjną zostawia się przeważnie dren, który usuwany jest z rany dzień lub dwa po operacji. Szwy ściąga się po 10-14 dniach. Obowiązuje profilaktyczne podawanie antybiotyków oraz profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, najczęściej pod postacią zastrzyków z heparyną drobnocząsteczkową oraz pończoch uciskowych.

Przygotowanie do zabiegu

Optymalnym rozwiązanie byłoby przygotowanie takie samo jak w przypadku całkowitej alloplastyki. Niestety ze względu na fakt iż zabieg wykonywany jest w olbrzymiej większości przypadków u pacjentów po niedawnym złamaniu, właściwe przygotowanie do operacji jest utrudnione. Duża odpowiedzialność leży po stronie opiekunów pacjenta. Pacjent najczęściej nie ma możliwości samodzielnie przygotować otoczenia, zapewnić sobie transportu, zaopatrzyć się w przyrządy pomocnicze.

Powikłania

• żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
• infekcja operowanego stawu (wczesna)
• zakażenia poza miejscem operowanym (zapalenie płuc w wyniku niedodmy, posocznica)
• nadmierne krwawienie
• zgon (śmiertelność wynika głównie ze złego ogólnego stanu zdrowia populacji operowanych)
• porażenie nerwu strzałkowego - efekt nieprawidłowego ułożenia pacjenta w okresie okołozabiegowym
• powikłania anestezjologiczne
• uszkodzenie n. kulszowego i udowego
• powikłania potransfuzyjne
• pooperacyjna nierówność kończyn
• obluzowanie implantu
• zakażenie z ognisk zakażenia w organizmie drogą krwiopochodną
• pęknięcie/złamanie kości udowej lub dna panewki
• przewlekłe dolegliwości bólowe (stan wymagający zwykle całkowitej alloplastyki stawu biodrowego)
• zwichnięcie endoprotezy
• zwapnienia, skostnienia okołostawowe
• mikrozatory płucne/mózgowe
• uczulenia na metal lub hydroksyapatyt

Rehabilitacja

Zasadniczo rehabilitacja pacjentów po zabiegu połowiczej endoprotezoplstyki nie różni się od następującej po całkowitej alloplastyce stawu biodrowego. (poradnik postępowania po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego)

Obowiązują te same ograniczenia. Na korzyść operowanych działa mniejszy uraz operacyjny, kość miednicy pozostaje nienaruszona. Niestety populacja pacjentów jest starsza i w gorszym stanie ogólnym co wynika ze wskazań do zabiegu, warunkuje to trudniejszy przebieg okresu pooperacyjnego.