Drętwienie i mrowienie ręki - gdzie szukać przyczyny?

Drętwienie i mrowienie kończyn górnych to niespecyficzne objawy, których przyczyny są bardzo zróżnicowane. Podłożem mogą być toczące się procesy chorobowe w obrębie układu nerwowego, urazy lub zwyrodnienia kręgosłupa, ale także stres bądź niedobory mikroelementów. Ze względu na tak dużą różnorodność struktur prowokujących parestezje, nie wolno ignorować sygnałów jakie wysyła nam organizm. Szybka diagnostyka i interwencja pozwalają na zatrzymanie toczącego się procesu chorobowego i dają szansę na całkowite pozbycie się problemu.

Drętwienie i mrowienie - czyli parestezje w obrębie kończyny górnej

Drętwienie czy mrowienie zaliczane są do parestezji, będących objawem uszkodzenia ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Parestezje nazywane także „czuciem opacznym” obejmują nieprzyjemne wrażenia zmysłowe opisywane jako (poza drętwieniem i mrowieniem):

• uczucie przebiegania prądu
• wibracja
• parzenie
• uczucie „wbijania igiełek”
• szarpanie
• uczucie oziębienia

Drętwienie rąk i mrowienie - przyczyny

Parestezje mogą występować w przebiegu następujących schorzeń:

• półpasiec
• stwardnienie rozsiane – w przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia osłonek mielinowych, co objawia się parastezjami oraz zaburzeniami koordynacji i równowagi, a także zaburzeniami widzenia.
• niedoczynność tarczycy
• reumatoidalne zapalenie stawów – atakuje najczęściej drobne stawy (nadgarstkowe, śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe) powodując miejscowy stan zapalny oraz kompresję na sąsiadujące nerwy.
• miażdżyca oraz niewydolność żylna – prowadzą do zaburzeń ukrwienia, które objawia się drętwieniem, ale także uczuciem zimna w obrębie dłoni i stóp.
• polineuropatia cukrzycowa rozumiana jako powikłanie cukrzycy, prowadzące do stopniowego uszkadzania nerwów oraz naczyń krwionośnych w wyniku podwyższonego poziomu glukozy we krwi.
• choroby zakaźne (wścieklizna, tężec)
• zaburzenia elektrolitowe (niedobór wapnia, sodu, potasu lub magnezu) oraz niedobór witaminy B12
• w wyniku ucisku na nerwy w przebiegu:
• choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa
• dyskopatii
• chorób nowotworowych
• zespołu cieśni nadgarstka
• zatrucie lekami, alkoholem, metalami ciężkimi – prowadzą do uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. W przypadku wieloletniego nadużywania alkoholu mamy do czynienia z polineuropatią alkoholową, która objawia się parastezjami oraz drżeniem rąk w wyniku uszkodzeń struktur nerwowych oraz niedoboru witaminy B12.
• urazy kręgosłupa

Zdarza się również, iż drętwienie kończyny górnej związane jest z uciskiem struktur nerwowych, wynikających z nieprawidłowej postawy ciała bądź długotrwałego ucisku:

• praca przy biurku z podparciem rąk na krawędzi blatu
• długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej z zaokrąglonymi plecami i głową wysuniętą do przodu
• pozycja w trakcie snu z dłońmi wsuniętymi pod głowę lub wyciągniętymi ponad głowę

Cechą charakterystyczną tego typu drętwienia jest samoistne ustąpienie objawów po zmianie pozycji lub zwolnieniu ucisku. Jeśli sytuacja trwa dłużej (np. cała noc) może dojść do niewielkiego uszkodzenia struktury nerwu (neuropraxia – ucisk bez przerwania ciągłości nerwu) i wówczas potrzebny jest czas na regenerację nerwu.

Drętwienie ręki a zawał mięśnia sercowego

Kiedy drętwienie i mrowienie obejmuje lewą kończynę górną a dodatkowo występuje ból w klatce piersiowej, duszność i uczucie niepokoju, może być to związane z zawałem mięśnia sercowego.

Drętwienie, mrowienie ręki a problemy z kręgosłupem szyjnym

Bardzo często przyczyną parestezji w obrębie kończyn górnych są zaburzenia struktur kręgosłupa szyjnego. Przyczyna drętwienia ręki może mieć podłoże o charakterze:

• zmian zwyrodnieniowych kręgów,
• dyskopatii (zaburzenia strukturalne krążka międzykręgowego)
• urazu (wypadek komunikacyjny, upadek, bezpośrednie uderzenie)
• powtarzających się mikrourazów (sumujące się mikrourazy prowadzą do zbliżonych zmian jak przy rozległym urazie)
• stany przeciążeniowe tkanek miękkich w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa (więzadła kręgosłupa, mięśnie kręgosłupa oraz obręczy barkowej)

Zrozumienie mechanizmu powstawania parestezji spowodowanych zaburzeniami kręgosłupa szyjnego, wymaga poznania podstawowej anatomii.

Kręgosłup szyjny składa się 7 kręgów (C1-C7) , w których dwa pierwsze (C1 – kręg szczytowy, C2 – kręg obrotowy) różnią się budową od pozostałych. Pomiędzy trzonami kręgów znajdują się krążki międzykręgowe (dyski) – pierwszy krążek położony jest pomiędzy kręgami C2-C3. Istotny element budowy stanowią nerwy rdzeniowe (C1-C8), które odpowiadają zarówno za bodźce czuciowe (korzeń tylny) jak i ruchowe (korzeń przedni).

Pierwsze cztery nerwy (C1-C4) tworzą tzw.  splot szyjny, który zaopatruje czuciowo okolicę potylicy, skroni, a także przednio-boczną powierzchnię szyi oraz obszar podobojczykowy. Ruchowo splot zaopatruje przede wszystkim mięśnie głębokie szyi, mięśnie podgnykowe i nadgnykowe, a także mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz czworoboczny.

Kolejne nerwy (C5- Th1) tworzą tzw. splot ramienny, który zaopatruje kończynę górną oraz niektóre mięśnie tułowia i szyi. Pięć korzeni splotu łączy się w okolicy nadobojczykowej tworząc 3 pnie, które biegną dalej w kierunku dołu pachowego. Ze splotu ramiennego wychodzą gałęzie krótkie zaopatrujące obręcz barkową, tułów oraz częściowo szyję oraz gałęzie długie, które unerwiają kończynę górną.

Zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa rozwijają się stopniowo i prowadzą do zaburzeń strukturalnych w stawach międzykręgowych, objawiających się:

• zniekształceniami kręgów
• wyroślami kostnymi tzw. osteofitami

Zarówno osteofity jak i zniekształcone kręgi wpływają na ograniczenie ruchomości oraz mogą drażnić struktury nerwowe (rdzeń kręgowy, korzenie nerwowe). W zależności od stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych, objawy mogą obejmować tylko odcinek szyjny lub promieniować do okolic łopatki i kończyny górnej (patrz tabele gałęzie splotu ramiennego). Rozległe zmiany poza dolegliwościami bólowymi w odcinku szyjnym, prowadzą także do zaburzenia czucia, osłabienia siły mięśniowej oraz usztywnienia kręgosłupa szyjnego.

Równie częstym czynnikiem odpowiedzialnym za promieniowanie bólu oraz zaburzeń czucia w obrębie kończyny górnej jest dyskopatia. Pod pojęciem dyskopatii kryje się proces degeneracyjny krążka międzykręgowego (dysk). Zmiany początkowo obejmują pierścień włóknisty (pęknięcia) poprzez przemieszczanie się jądra miażdżystego w obrębie pierścienia (wypuklina), aż do całkowitego przedostania się jądra poza pierścień (przepuklina). Ze względu na niewielką przestrzeń w jakiej znajdują się kręgi wraz z krążkami oraz rdzeniem i korzeniami nerwowymi, sprawia iż nawet niewielka wypuklina może prowokować ucisk struktur nerwowych.

Urazy kręgosłupa szyjnego

        Najczęstszym urazem kręgosłupa szyjnego jest uraz typu Whiplash („smagnięcie biczem”). Dochodzi do niego w konsekwencji wypadku komunikacyjnego, przy uderzeniu od tyłu kiedy głowa gwałtownie odrzucona jest w tył a następnie równie szybko zgięta do przodu. W zależności od siły urazu, uszkodzenia obejmują struktury kostne, więzadła, mięśnie, torebki stawowe oraz struktury nerwowe.

        Badania pokazują, iż największa siła kumuluje się na poziomie C5-C6 i to właśnie w obrębie tego segmentu dochodzi do największych uszkodzeń. W momencie uderzenia segment C5-C6 przekracza swój normalny zakres ruchu (może dojść do zwichnięcia), dodatkowo pojawiają się siły ścinające, które oddziałują na kręgi położone wyżej.

Drętwienie rąk leczenie

Leczenie musi zostać poprzedzone dokładną diagnostyką, w celu zlokalizowania przyczyn parestezji. Najważniejszym aspektem postępowania jest leczenie przyczynowe, ukierunkowane na eliminację czynników prowokujących zaburzenie.

Poza badaniami obrazowymi, istotną rolę odgrywa wywiad lekarski, który pozwala stwierdzić czy występują inne objawy, jakie jest nasilenie parestezji, a także czy występują czynniki zaostrzające lub łagodzące nieprzyjemne odczucia. Znajomość anatomii układu nerwowego oraz przebiegu dermatomów (dermatom – obszar skóry zaopatrywany czuciowo przez nerw rdzeniowy) pozwala na zlokalizowanie „problemowego” segmentu ruchowego kręgosłupa.

Szybkiej interwencji medycznej (lekarz neurolog) wymagają sytuacje pourazowe, a także wtedy gdy wśród objawów towarzyszących występują: niedowład lub całkowite porażenie mięśni, utrata przytomności, dezorientacja w przestrzeni, zaburzenie mowy bądź widzenia.

Opracowała:
mgr. Katarzyna Kumor
fizjoterapeuta