Okłady borowinowe miejscowe

Charakterystyka

Okłady borowinowe miejscowe należą do asortymentu wielu uzdrowisk i ośrodków rehabilitacyjnych, a coraz częściej z tego typu zabiegów można skorzystać w gabinetach kosmetycznych. Zabieg ze względu na bardzo dobre efekty terapeutyczne jest chętnie stosowany przez pacjentów. Jednorazowo obejmują one nie więcej niż 25 % ciała pacjenta. Okłady są wykonywane na zlecenie lekarza przez przeszkolony personel. Zabieg, ze względu na miejscowe oddziaływanie nie obciąża organizmu tak bardzo jak ma to miejsce w przypadku okładów borowinowych ogólnych lub kąpieli borowinowych.
Borowina wykorzystywana do zabiegów pochodzi z naturalnych złóż torfowych. Powstaje ona poprzez naturalny proces humifikacji (rozkład związków organicznych do mineralnych przeprowadzany przez mikroorganizmy) nawarstwiających się obumarłych szczątków roślinnych i zwierzęcych. Proces ten trwa bardzo długo. 1 mm warstwa borowiny przybywa w ciągu jednego roku. Warto zaznaczyć, że pokłady tego surowca znajdujące się w Polsce nie przekraczają głębokości 10 m. Okłady borowinowe miejscowe wymagają znacznie mniejszego zużycia borowiny w porównaniu do zabiegów na całe ciało. Ma to duże znaczenie, gdyż według polskiego prawa nie można ponownie użyć do przeprowadzenia zabiegu borowiny raz już wykorzystanej. Zabiegi borowinowe najczęściej są wykonywane w ośrodkach, w pobliżu których znajdują się naturalne złoża tego surowca. Ma to znaczenie ze względu na eliminację problemów logistycznych.

Przygotowanie do zabiegu

Przed rozpoczęciem zabiegu należy dokładnie umyć powierzchnię ciała, na którą będzie nakładana borowina. Konieczne jest usunięcie kosmetyków, maści i kremów. Pacjent powinien także zdjąć z okolicy poddawanej zabiegowi biżuterię. Okłady borowinowe miejscowe wykonuje się bezpośrednio na skórę, a każda warstwa pomiędzy skórą i borowiną osłabia efekty terapeutyczne zabiegu. Pacjent powinien mieć ze sobą ręcznik oraz klapki basenowe do poruszania się w nich w obrębie pomieszczenia, w którym będzie wykonywany zabieg.

Metodyka wykonania zabiegu

Borowina, aby mogła być wykorzystana do zabiegu musi posiadać odpowiedni stopień rozkładu. Pod tym względem dzieli się borowinę na 10 stopni (od H1 – najsłabiej rozłożona do H10 – najlepiej rozłożona). Jako kryteria stosuje się takie jej właściwości jak: kolor wyciśniętej wody, przeciskanie się masy przez palce oraz obecność widocznych (nierozłożonych) szczątków roślinnych i zwierzęcych. Do zabiegu nadaje się już surowiec, który w powyższej skali osiągnął stopień H4. Przed wykonaniem okładów borowina musi być odpowiednio przygotowana, to jest oczyszczona, zmieszana z odpowiednią ilością wody (zazwyczaj gospodarczej lub mineralnej – powyżej 1000 mg minerałów w 1 litrze wody) w celu uzyskania odpowiedniej konsystencji oraz podgrzanie jej do odpowiedniej temperatury. Proces ten zostaje przeprowadzony zazwyczaj w innym pomieszczeniu niż zabieg - zwanym kuchnią borowinową. Na leżance lub stole (w zależności od okolicy, na której wykonywane są okłady) rozkłada się koc, na nim folię lub ceratę oraz prześcieradło, a dopiero na nim borowinę. Na tak przygotowanym podłożu umieszcza się okolicę poddawaną zabiegowi, a następnie kolejną warstwę borowiny i zawija się w prześcieradło, folię i koc, w celu utrzymania odpowiedniej temperatury surowca. Zabiegu nie stosuje się w okolicy głowy. Natomiast jeśli wykonywany jest w okolicy serca, w niektórych przypadkach konieczne będzie umieszczenie nad sercem woreczka z lodem.

Podczas zabiegu pacjent przebywa w pozycji leżącej lub siedzącej, w zależności od miejsca, na które wykonywane są okłady. Należy zachowywać się spokojnie i nie wykonywać gwałtownych ruchów. Jeśli w trakcie trwania zabiegu pacjent poczuje się gorzej lub zaobserwuje niepokojące objawy (np. zawroty głowy) należy o tym fakcie jak najszybciej powiadomić fizjoterapeutę, gdyż być może konieczne będzie przerwanie zabiegu. Okłady borowinowe miejscowe, ze względu na małe pole działania, w niewielkim stopni obciążają organizm pacjenta. W związku z tym, jeśli lekarz wyrazi na to pozwolenie, możliwe jest skorzystanie z innych zabiegów z zakresu fizykoterapii. Nie należy jednak na tą samą okolicę pobierać okładów borowinowych miejscowych oraz zimno lecznictwa w czasie tego samego turnusu, gdyż efekty terapeutyczne zabiegów będą osłabione lub mogą się znieść. Po zabiegu pacjent powinien odpoczywać przez około 15-30 minut.
Sanatoria, w których dostępne są zabiegi z użyciem borowiny to: Iwonicz-Zdrój, Supraśl, Jedlina-Zdrój, Sopot, Kamień Pomorski, Solec-Zdrój, Kołobrzeg, Rymanów-Zdrój, Krynica, Przerzyczyn-Zdrój, Gołdap, Ustka, Horyniec-Zdrój, Świnoujście, Inowrocław, Świeradów-Zdrój, Swoszowice, Kudowa-Zdrój, Połczyn-Zdrój, Lądek-Zdrój, Polanica-Zdrój, Nałęczów, Piwniczna-Zdrój, Augustów, Cieplice Śląskie Zdrój, Wapienne, Goczałkowice-Zdrój, Ustroń, Złockie, Busko-Zdrój, Wysowa Zdrój, Ciechocinek, Wieniec-Zdrój.

Dawkowanie

Częstotliwość oraz czas trwania okładów borowinowych miejscowych uzależniona jest od schorzenia oraz miejsca poddawanego leczeniu. Temperatura borowiny stosowanej do zabiegu wynosi od 42 do 46 °C. Duża pojemność cieplna surowca sprawia, że temperatura odczuwana przez pacjenta jest o kilka stopni niższa. Zabieg trwa ok. 30 minut. Okłady borowinowe miejscowe wykonuje się 2-4 razy w tygodniu przez 3-4 tygodnie.

Reklama

Działanie na organizm

Okłady borowinowe miejscowe działają na organizm pacjenta głównie poprzez efekty termiczne. Właściwości surowca (np. duża pojemność cieplna) prowadzą do głębokiego przegrzania tkanek. Udowodniono, że podczas zabiegu ciepło nie działa wyłącznie w okolicy tkanek podskórnych, ale przenika w głąb organizmu. Podwyższenie temperatury danych struktur prowadzi do przyspieszenia krążenia krwi, a tym samym do większego jej przepływu przez zmienione chorobowo miejsce. Powoduje to lepsze odżywienie i dotlenienie tkanek oraz sprawne odprowadzanie substancji zbędnych i szkodliwych. Ciepło przyspiesza metabolizm komórek, a przez to ich podziały prowadząc do zwiększenia ich potencjału regeneracyjnego. Przyspieszenie krążenia krwi przyczynia się do szybszego wchłaniania krwiaków i obrzęków oraz działania przeciwbólowego. Okłady borowinowe wykazują duże właściwości przeciwzapalne. Na tą właściwość wpływają naturalne substancje znajdujące się w borowinie, np. kwasy humusowe, huminy, woski, tłuszcze, pektyny (garbniki), ale także niektóre hormony, enzymy czy antybiotyki. Borowina bogata jest również w związki mineralne, do których należą: związki żelaza, glinu i wapnia oraz siarczany magnezu i potasu. Eksperymentalnie udowodniono, iż składniki borowiny w niewielkich ilościach przenikają przez skórę do organizmu człowieka i w pewnym stopniu uzupełniają niedobory danych związków. Niewątpliwą rolę w nadawaniu odpowiednich właściwości borowinie mają znajdujące się w niej mikroorganizmy. Dzięki nim utrzymywane jest odpowiednie pH , które wpływa ograniczająco na rozmnażanie wielu szczepów mikroorganizmów chorobotwórczych zasiedlających skórę człowieka. Należy wspomnieć również o tym, iż borowina posiada w swoim składzie substancje nadające jej właściwości adsorpcyjne. Należą do nich np. garbniki. Dzięki temu wiąże ona na powierzchni swoich cząsteczek szkodliwe substancje i toksyny wydalane z organizmu przez skórę. Powoduje to jej głębokie oczyszczenie. Stosowanie okładów borowinowych miejscowych prowadzi do miejscowego rozluźnienia mięśni, a także wzrostu ich elastyczności. To z kolei przyczynia się do zwiększenia ruchu w stawach objętych zabiegiem. Mając na uwadze termiczny aspekt zabiegu, borowina przyczynia się do normalizacji procesów termoregulacji organizmu. Niektóre substancje zawarte w surowcu wpływają drażniąco na znajdujące się w skórze zakończenia nerwów unerwiających narządy wewnętrzne. Dzięki temu zabieg pośrednio wpływa na ich pracę.

Reklama

Wskazania

Jako główne wskazania do stosowania okładów borowinowych miejscowych wymienia się:

• Przewlekłe stany zapalne stawów
• Choroby reumatyczne
• Chorobę zwyrodnieniową stawów
• Przykurcze w stawach
• Przeciążenia mięśni
• Przewlekłe infekcje
• Przewlekłe nerwobóle
• Schorzenia narządów wewnętrznych
• Stany po urazach narządu ruchu

Przeciwwskazania

Do głównych przeciwwskazań do stosowania okładów borowinowych miejscowych należą:

• Stany zapalne w fazie ostrej i podostrej
• Nieuregulowane schorzenia kardiologiczne
• Niewydolność oddechowa
• Ostre infekcje i stany podgorączkowe
• Choroby zakaźne
• Świeże urazy
• Cukrzyca
• Skłonność do krwawień
• Osteoporoza
• Choroby nowotworowe
• Ciąża
• Zaburzenia w obrębie układu hormonalnego
• Zaburzenia czucia
• Owrzodzenia i uszkodzenia skóry
• Stan znacznego osłabienia i wycieńczenia organizmu

Reklama

Podsumowanie

Okłady borowinowe miejscowe wykonywane są na zlecenie lekarza przez odpowiednio przeszkolony personel. Jednorazowo powierzchnia objęta zabiegiem nie przekracza 25 % całkowitej powierzchni ciała. Zabieg przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne zwłaszcza w leczeniu przewlekłych stanów zapalnych. Z tego względu jest chętnie stosowany przez pacjentów. Borowina działa korzystnie na organizm poprzez wywołanie efektów termicznych. Właściwości lecznicze nadają jej również składniki w niej zawarte. Okłady borowinowe miejscowe oferowane są najczęściej przez ośrodki znajdujące się w niedalekiej odległości od jej naturalnych złóż. Można z nich skorzystać w niektórych sanatoriach, ośrodkach fizjoterapeutycznych, ale także coraz częściej w ośrodkach odnowy biologicznej i gabinetach kosmetycznych.

Opracowała:
mgr Monika Olszówka