Jak każdego roku, okres jesienno-zimowy to czas zwiększonej ilości urazów. Zagrożenia czyhają na nas podczas uprawiania różnych aktywności fizycznych, ale także podczas codziennego funkcjonowania. Bardzo często dochodzi skręceń, złamań czy stłuczeń na oblodzonych chodnikach czy schodach. Czy możemy się uchronić przed tego typu kontuzjami? I tak i nie. Po pierwsze uważajmy, nie śpieszmy się, dobierajmy odpowiednie obuwie do warunków na zewnątrz. A jeśli chodzi o zimowe sporty, przygotowujmy nasze ciała do aktywności fizycznej. Nie jedźmy na narty czy łyżwy prosto z przysłowiowej kanapy.
Ale co zrobić jeśli już do urazu dojdzie? Przede wszystkim dokładnie zdiagnozować z jakim urazem mamy do czynienia. To jest podstawa do podjęcia dalszych kroków. W przypadku poważnych urazów, konieczna okazuje się interwencja lekarska i odpowiednie leczenie. Na szczęście, zdecydowanie częściej dochodzi do łagodniejszych urazów, które dobrze reagują na zachowawcze metody leczenia.
Najczęstsze urazy
Urazy w okresie jesienno-zimowym najczęściej są wynikiem poślizgnięć, upadków czy zderzeń. W ich wyniku dochodzi do
- złamań i pęknięć kości,
- skręceń i zwichnięć stawów,
- naciągnięć, naderwań czy całkowitych zerwań tkanek miękkich tj. ścięgien mięśniowych, więzadeł, mięśni
- stłuczeń
- urazów głowy
Czasami, na pozór niegroźnie wyglądające poślizgnięcie może mieć bardzo poważne konsekwencje. Dlatego w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia warto udać się do lekarza na konsultacje. Ostry ból, duży obrzęk czy niemożność ruszania wymagają dokładnej diagnostyki i wykluczenia poważnych uszkodzeń. Również przypadki, w których doszło do urazu głowy powinny być dokładnie zdiagnozowane.
Jeśli natomiast uraz jest drobny, a nasilenie bólu niewielkie możemy próbować poradzić sobie z problemem sami. Na rynku dostępne są różnego rodzaju maści, plastry czy leki przeciwbólowe.
Jak radzić sobie z drobnymi urazami?
Jeśli poważne uszkodzenia zostały wykluczone i mamy do czynienia ze stłuczeniem, naciągnięciem czy skręceniem możemy spróbować samodzielnie poprawić swój stan. Podejmowane kroki zależne są oczywiście od aktualnego stanu zdrowia, tj. nasilenia bólu, obrzęku, stanu zapalnego.
Czym charakteryzuje się stan zapalny?
- obrzęk
- zaczerwienienie
- podwyższona temperatura (miejscowo)
- ból
- upośledzenie funkcji danej tkanki
W tego typu urazach najczęściej zastosowanie znajdują maści o działaniu przeciwbólowym i/lub przeciwzapalnym. Dostępne są również maści rozgrzewające bądź chłodzące. Podobnie sytuacja wygląda z plastrami, które mogą być ukierunkowane na działanie przeciwbólowe, rozgrzewające bądź chłodzące.
Tego typu rozwiązania są alternatywą dla doustnych leków przeciwbólowych. Zarówno maści jak i plastry charakteryzują się działaniem miejscowym, bez obciążania układu pokarmowego.
Maści, maści, maści....
Rynek farmakoterapii prężnie się rozwija, co sprawia, iż na rynku dostępne są przeróżne produkty. Z jednej strony duża różnorodność pozwala na wybór najodpowiedniejszego produktu, z drugiej natomiast powoduje czasami dezorientację. Który produkt wybrać?
Podczas wyboru odpowiedniego produktu najważniejsze jest prawidłowe zdefiniowanie bólu. Pomocne okazuje się, odpowiedzenie na kilka pytań, które pomogą scharakteryzować ból:
- Jakie jest nasilenie dolegliwości bólowych? Stopień bólu?
- W jakich sytuacjach jest odczuwany ból?
- Jak można określić ból? Rodzaj bólu?
Wśród dostępnych na rynku maści przeciwbólowych, wyróżnić można kilka ich rodzajów.
I tak, mamy maści przeciwbólowe o dodatkowym działaniu przeciwzapalnym. Są to preparaty, w których składzie występują niesteroidowe leki przeciwzapalne (diklofenak, naproxen, ibuprofen). Zawarte w maści substancje przeciwzapalne będą zmniejszać obrzęk, zaczerwienienie, ciepłotę oraz przede wszystkim ból.
Kolejną grupą są maści przeciwbólowe o działaniu rozgrzewającym. Preparaty te, dzięki aktywnym substancjom w swoim składzie (kapsaicyna, kamfora, olejki eteryczne) powodują miejscowe rozgrzanie oraz przekrwienie. W wyniku stosowania tego typu preparatów dochodzi do drażnienia zakończeń nerwowych na powierzchni skóry, co w rezultacie objawia się rozszerzeniem naczyń krwionośnych i poprawą ukrwienia w danym obszarze. Poza efektem przeciwbólowym, maści rozgrzewające powodują rozluźnienie tkanek o wzmożonym napięciu.
Ostatnią grupą są maści o działaniu chłodzącym, których głównymi składnikami są mentol, mięta bądź tymianek. Tego typu preparaty dają uczucie miejscowego chłodzenia, znieczulenia oraz orzeźwienia. Z tego względu znajdują zastosowanie w stanach bólowych, z towarzyszącymi obrzękami.
Plastry przeciwbólowe
Podobnie jak w przypadku maści, na rynku dostępna jest szeroka gamma plastrów o działaniu przeciwbólowym. Są alternatywą bądź mogą być stosowane zamiennie z maściami.
Plastry w zależności od substancji czynnych dzielimy na trzy podstawowe grupy:
• plastry o działaniu przeciwbólowym
• plastry rozgrzewające
• plastry chłodzące
Stosowanie plastrów jest bezpieczną metodą miejscowego zwalczania bólu. Jednak jak w przypadku każdej metody, należy zachowywać środki ostrożności, zwłaszcza u osób z predyspozycjami do reakcji alergicznych. Przed pierwszym użyciem należy użyć plaster na niewielkiej powierzchni i obserwować reakcje. Chwilowe pieczenie czy mrowienie w miejscu przyklejenia plastra jest normalną reakcją, jednak gdyby objawy te utrzymywałyby się dłużej należy odkleić plaster.
Podsumowanie
Okres jesienno-zimowy wiąże się ze sporym wzrostem liczby urazów, wynikających najczęściej ze zmiennych warunków atmosferycznych, śliskiej nawierzchni czy uprawiania sportów zimowych. W konsekwencji dochodzi do złamań bądź pęknięć kości, skręceń i zwichnięć oraz stłuczeń i różnych innych uszkodzeń tkanek miękkich. Każdy tego typu uraz powinien zostać zdiagnozowany i następnie wdrożone powinno zostać odpowiednie leczenie.
Poważne urazy powinny być leczone zawsze po kontrolą specjalistów. Jako wspomaganie leczenia bólu zastosowanie znaleźć mogą maści oraz plastry o działaniu przeciwbólowym. Są to nieinwazyjne metody miejscowego leczenia, które wielu pacjentom przynoszą ulgę.
Autor: mgr Katarzyna Kumor, Fizjoterapeuta