Więzadła miednicy jako częsta przyczyna dolegliwości bólowych

Zaburzenia w obrębie narządu ruchu przybierają niezwykle różnorodny obraz kliniczny, co warunkowane jest w dużej mierze strukturami prowokującymi dolegliwości. W obrębie miednicy dużą aktywnością charakteryzują się struktury łącznotkankowe tworzące więzadła. Ich podrażnienie objawia się występowaniem specyficznych objawów, określanych mianem zespołów, np. zespół więzadła krzyżowo-biodrowego.

Każdy z zespołów ze względu na różną lokalizację więzadła charakteryzuje się innym umiejscowieniem objawów.

Miednica – budowa i rola

Obręcz miedniczna tworzy zamknięty pierścień kostno-stawowy, utworzony przez dwie kości miedniczne, kość krzyżową oraz kość guziczną. Kości miedniczne utworzone są przez 3 kości: biodrowe, kulszowe i łonowe.

Miednica i cały kompleks lędźwiowo-miedniczny spełniają istotną rolę stabilizacyjną. Już niewielkie zaburzenia w  obrębie miednicy powodują negatywne stymulowanie w innych obszarach narządu ruchu. W związku z bezpośrednią bliskością jak i zależnością funkcjonalną, wpływ na funkcjonowanie miednicy mają kręgosłup oraz stawy biodrowe.

Wpływ na prawidłowe ustawienie oraz dynamiczną pracę w dużej mierze mają także tkanki miękkie – ich odpowiednie napięcie mięśniowe, elastyczność oraz koordynacja, rozumiana jako aktywowanie się w odpowiednim czasie. Zaburzenia pewnych grup mięśniowych mogą wpływać na zmianę ustawienia, a co za tym idzie biomechaniki miednicy i kręgosłupa, co z upływem czasu prowadzi do przeciążenia i dolegliwości bólowych innych tkanek.

Przyczyny przeciążeń więzadeł miednicy

Wśród głównych przyczyn wpływających na zaburzenia więzadeł miednicy należy wymienić statyczne i dynamiczne przeciążenia prowadzące do zaburzenia symetrii miednicy. Zaburzenie symetryczności w obrębie miednicy objawia się jej skośnością, skręceniem bądź nadmiernym przodpochyleniem. Wszystkie te sytuacje prowokują zmianę długości, elastyczności i tonusu mięśniowego sąsiadujących tkanek miękkich. Ale nie tylko, ponieważ zaburzenia w obrębie miednicy wpływają także na biomechanikę kręgosłupa oraz kończyn dolnych.

Równie często dochodzi do przeciążeń będących konsekwencją wykonywanej pracy, zaburzonej postawy ciała, powtarzanych aktywności prowadzących do przeciążeń, a także nadmiernego stresu, zaburzonych wzorców ruchowych oraz wzorców reagowania na stres. Powtarzające się sytuacje, które w negatywny sposób stymulują układ ruchu, z upływem czasu prowadzą do przeciążenia mięśni, więzadeł, a także do zaburzenia statycznego miednicy i kręgosłupa.

Wśród innych przyczyn asymetrii miednicy wyróżnia się:

• zaburzenia rozwojowe – dysplazja stawów biodrowych
• wady postawy – skolioza, skrócenie kończyny dolnej
• zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów kończyn dolnych – wymuszenie asymetrycznego ustawienia miednicy
• niedowłady mięśniowe, przykurcze mięśniowe
• bóle korzeniowe

Sytuacja obrazująca przeciążenie statyczne – nieprawidłowa pozycja siedząca

 

Więzadła miednicy – dolegliwości prowokowane przez więzadła

1. Więzadło krzyżowo-guzowe jest to więzadło, które w sposób pośredni wzmacnia staw krzyżowo-biodrowy. Rozpościera się pomiędzy przyśrodkowym brzegiem guza kulszowego a kością krzyżową i kolcem biodrowym tylnym górnym. W górnej części często jest ściśle połączone z włóknami więzadła krzyżowo-biodrowego (grzbietowego). W swoim przebiegu więzadło ma powiązania z mięśniami:

• w rejonie kolca biodrowego tylnego górnego łączy się częściowo z włóknami mięśnia gruszkowatego
• tylna powierzchnia więzadła stanowi miejsce przyczepu dla mięśnia pośladkowego wielkiego
• w dolnej części więzadło otrzymuje pewną część włókien od mięśnia dwugłowego uda

Do podrażnienia więzadła często dochodzi przy zablokowaniu stawu krzyżowo-biodrowego, ale także w zespołach bólowych mięśni miednicy oraz dyskopatii lędźwiowej. Równie ważnym czynnikiem prowokującym przeciążenia więzadła jest niewydolność brzusznego mechanizmu stabilizacyjnego, który wspiera więzadła w stabilizowaniu miednicy. Niewydolność tego mechanizmu (zaburzona koordynacja, czyli opóźnione reagowanie napięciem) oraz niewydolność mięśni skośnych brzucha i mięśnia poprzecznego brzucha, powoduje asymetryczne obciążanie struktur miednicy. Kolejną przyczyną, która negatywnie stymuluje więzadło krzyżowo-guzowe jest mięśniowa nierównowaga statyczna objawiająca się hiperlordozą lędźwiową, a także nadmiernym napięciem spoczynkowym m. guzicznego oraz m. dźwigacza odbytu. Również staw biodrowy może przyczyniać się do zaburzeń funkcjonowania więzadła. Przykurcze oraz ograniczona ruchomość wpływają na zmianę ustawienia, a co za tym idzie również biomechaniki miednicy.

Typowe dolegliwości prowokowane przez zaburzone więzadło krzyżowo-guzowe:

• nadwrażliwość uciskowa na przebiegu oraz na przyczepach na guzie kulszowym oraz kości krzyżowej
• ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym po tej samej stronie – często opisywany przez pacjentów jako ból pośladka lub ból zlokalizowany bocznie od kręgosłupa
• ból promieniujący do kończyny dolnej, odczuwany na tylnej powierzchni kończyny dolnej – ból może obejmować całą kończynę lub tylko jej fragmenty:
• ból m. dwugłowego uda
• ból w dole podkolanowym
• ból łydek
• ból ścięgna Achillesa
• ból pięty
• ból rozcięgna podeszwowego
• nasilanie dolegliwości bólowych w pozycji siedzącej
• odruchowy wzrost napięcia spoczynkowego w obrębie mięśni kończyny dolnej, który wywołuje nasilenie odczuć mrowienia i drętwienia wzdłuż kończyny
• ograniczenie ruchomości stawu biodrowego – zwłaszcza ruchu prostowania i przeprostu

 

2. Więzadło biodrowo-lędźwiowe przebiega od grzebienia kości biodrowej w kierunku wyrostków poprzecznych czwartego i piątego kręgu lędźwiowego. Więzadło jest ściśle powiązane z mięśniem czworobocznym lędźwi, co wynika z przebiegu włókien – mięsień przebiega pomiędzy włóknami więzadeł, a także z procesu tworzenia więzadła. Nie występuje ono u dzieci, rozwija się stopniowo wraz ze wzrostem i powstaje z włókien mięśnia czworobocznego lędźwi.

• nierównowagą statyczną miednicy
• przykurczem grupy kulszowo-goleniowej oraz części lędźwiowej mięśnia biodrowo-lędźwiowego
• zaburzeniami strukturalnymi w obrębie kręgosłupa lędźwiowego – lumbalizacja, sakralizacja

Typowe objawy prowokowane przez zaburzone więzadło biodrowo-lędźwiowe:

• ból w okolicy przejścia lędźwiowo-krzyżowego – pacjenci wskazują bolesne miejsce bocznie od linii pośrodkowej
• ból pośladka
• ból w obrębie pachwiny – u mężczyzn dodatkowo może pojawić się ból w obrębie jądra po tej samej stronie
• ból podbrzusza po stronie podrażnionego więzadła
• ból zlokalizowany na przedniej powierzchni uda – od kolca biodrowego przedniego górnego

Reklama

3. Więzadło krzyżowo-kolcowe przebiega pomiędzy brzegiem bocznym kości krzyżowej i kości guzicznej, skąd kieruje się w kierunku przednio-bocznym do kolca kulszowego. Więzadło położone jest do przodu w stosunku do więzadła krzyżowo-guzowego.

4. Więzadło krzyżowo-biodrowe stanowi najsilniejsze połączenie kości biodrowej i krzyżowej. W obrębie więzadła wyróżnia się 3 warstwy:

• grzbietowa (tylna)
• międzykostna
• przednia

• nierównowaga statyczna miednicy
• nierówna długość kończyn
• zaburzenia czynnościowe w obrębie mięśni dna miednicy
• niewydolny mechanizm brzusznego stabilizowania
• zaburzenia postawy ciała – hiperlordoza lędźwiowa

Typowe objawy pochodzące z dysfunkcyjnego więzadła krzyżowo-biodrowego:

• ból miejscowy, w rejonie stawu krzyżowo-biodrowego – ból odczuwany jest zarówno w pozycji stojącej, siedzącej i leżącej
• dolegliwości migrenowo-wegetatywne – połowicze bóle głowy
• objawy pseudoginekologiczne – symetryczny lub jednostronny ból podbrzusza przed oraz w trakcie miesiączki
• zaburzenia czucia głębokiego objawiające się niewydolną stabilizacją kończyn dolnych –niepewność w czasie chodu, częste skręcenia stawów
• osłabienie mięśni kończyny dolnej
• zaburzona czynność mięśni dna miednicy

 

Postępowanie ukierunkowane na więzadła miednicy

Dobór odpowiedniego postępowania poprzedzony jest szczegółowym wywiadem oraz badaniem, które mają na celu ustalenie przyczyn, przebiegu oraz charakteru dolegliwości. Aby leczenie było skuteczne nie należy jedynie wyciszyć objawów z jakim pacjent się zgłosił, ale znaleźć przyczynę tego stanu. Dlatego bardzo ważne jest dokładne badanie miednicy, zarówno statyczne jak i dynamiczne, a także ocena stanu tkanek miękkich.

W zależności od stanu pacjenta postępowanie może obejmować różne metody pracy:

• techniki rozciągające przykurczone tkanki
• głęboki masaż tkanek
• mobilizacje uciskowe oraz igłoterapia
• mobilizacje stawowe oraz manipulacje
• ćwiczenia korygujące postawę ciała
• ćwiczenia wzmacniające brzuszny mechanizm stabilizacyjny

Reklama

Autoterapia

Bardzo ważnym elementem każdego postępowania jest autoterapia, rozumiana jako samodzielna praca pacjenta w  domu. W przypadku więzadeł miednicy obejmuje ona przede wszystkim:

• eliminację pozycji przeciążających oraz zmianę codziennych nawyków

• ćwiczenia korekcji postawy ciała
• ćwiczenia rozciągające – ukierunkowane na grupy przykurczone oraz bezpośrednio na więzadła miednicy

      

 Opracowała: mgr Katarzyna Kumor, fizjoterapeuta