Fala uderzeniowa

Data ostatniej aktualizacji:
Polub portal
Fala uderzeniowa

Opis

Terapia Falą Uderzeniową (SWT - Shock Wave Therapy) jest to nowoczesna i wysoce skuteczna metoda leczenia. W medycynie wykorzystywana jest już od lat 80. Początkowo miała ona swoje zastosowanie jedynie w urologii, w niszczeniu kamieni nerkowych. Obecnie, już od ponad dwudziestu lat, fala uderzeniowa wykorzystywana jest w ortopedii, rehabilitacji i medycynie sportowej w leczeniu układu mięśniowo-szkieletowego. Z fizycznego punktu widzenia fala uderzeniowa jest definiowana jako fala mechaniczna (dźwiękowa), którą cechuje duża zmiana ciśnienia w bardzo krótkim czasie i niska częstotliwość.



W medycynie fala uderzeniowa wytwarzana jest przy pomocy specjalistycznej aparatury. Może być ona generowana na kilka sposobów: za pomocą metody elektrohydraulicznej (do uwolnienia impulsu, rozchodzącego się w wodzie, wykorzystuje się urządzenie skonstruowane podobnie jak świeca zapłonowa), piezoelektrycznej (do wzbudzenia fali używa się kryształów, w których zachodzą szybkie wyładowania elektryczne), elektromagnetycznej (wykorzystuje się silne pole magnetyczne powstające na skutek przepływu prądu przez uzwojenie) i pneumatycznej (wykorzystywany jest pocisk o dużej prędkości poruszany dzięki skompresowanemu powietrzu). W zależności od gęstości energii, która jest używana podczas zabiegu, falę uderzeniową dzieli się na niskoenergetyczną i wysokoenergetyczną. Od ilości wyzwolonej energii zależny jest efekt działania fali uderzeniowej- niższa wartość potrzebna jest do regeneracji komórek i działania przeciwbólowego, wyższa natomiast do rozbijania złogów wapniowych. Ze względu na sposób generowania pozaustrojowej fali uderzeniowej (ESWT- ang.    Extracorporeal Shock Wave Therapy ) i ilości użytej energii wyróżnia się terapię:

  • zogniskowaną falą uderzeniową - FSWT (ang. Focus Shock Wave Therapy); ten rodzaj terapii pozwala na skupienie fali we wnętrzu ciała człowieka, dokładnie w miejscu zmienionym chorobowo; wytwarzana jest za pomocą metody elektrohydraulicznej, elektromagnetycznej oraz piezoelektrycznej.
  • promieniście rozchodzącą się falę uderzeniową, w skrócie RSWT (ang. Radial Shock Wave Therapy); w tej metodzie do skupienia fali dochodzi na wierzchołku aplikatora; pozwala ona na opracowanie bardziej rozległych miejsc; wykorzystywana jest w niej technika pneumatyczna;
  • płasko rozchodząca się falą uderzeniową - PSWT (ang. Planar Shock Wave Therapy); do skupienia fali dochodzi w środkowej części aplikatora, kształtem przypominającego paraboliczny reflektor, dzięki czemu fala uderzeniowa rozchodzi się na dużej powierzchni; wykorzystywana jest w niej także technika pneumatyczna;

Działanie

Fala uderzeniowa powstająca w aparacie przenika do wnętrza ciała na głębokość od kilku do kilkunastu centymetrów. W tych miejscach skupia się jej lecznicze działanie. Polega ono głównie na poprawie i przyspieszeniu procesów regeneracji organizmu na poziomie komórkowym. Jednym z ważniejszych efektów medycznych jest działanie przeciwbólowe, które związane jest głównie ze wzrostem przepływu krwi i zmniejszeniem się stanu zapalnego. Fala uderzeniowa przyspiesza także proces gojenia tkanek i produkcję kolagenu, rozluźnia tkanki i wpływa na aktywność osteoblastów (są one odpowiedzialne za regenerację i wzrost kości). Pod wpływem gwałtownych zmian ciśnienia wywołanych falą uderzeniową dochodzi do rozpuszczania i rozbijania złogów wapniowych oraz poprawy i zwiększenia regeneracji naczyń krwionośnych w ścięgnach i mięśniach Fala uderzeniowa wpływa także na wygląd skóry, zwiększa się jej elastyczność i jędrność. Dodatkowo pobudza ona metabolizmu komórek tłuszczowych, dzięki czemu może być stosowana w redukcji cellulitu.

Wskazania

Zakres działania fali uderzeniowej jest bardzo duży i obejmuje m.in. schorzenia takie jak:

  1. ostroga piętowa,
  2. łokieć tenisisty i łokieć golfisty,
  3. schorzenia ścięgna Achillesa,
  4. zespół trzaskającego biodra,
  5. zapalenie powięzi podeszwowej stopy,
  6. kolano skoczka (ból ścięgien rzepki),
  7. bóle i schorzenia barku,
  8. zespół pasma biodrowo-piszczelowego,
  9. stany pourazowe,
  10. naciągnięcia mięśni,
  11. punkty spustowe,
  12. zespół mięśnia piszczelowego przedniego i tylnego.

Dodatkowo fala uderzeniowa może być wykorzystywana w leczeniu opóźnionego wzrostu kostnego i stawów rzekomych.

Przeciwskazania

Można wyróżnić kilka przypadków, w których fala uderzeniowa nie powinna być zastosowana. Należą do nich:

  1. aktywna choroba nowotworowa
  2. zawał serca (w czasie 3 miesięcy od jego wystąpienia)
  3. zaburzenia krzepnięcia krwi,
  4. polineuropatia,
  5. ostre infekcje,
  6. polipy w miejscu aplikacji,
  7. zaawansowana osteoporoza,
  8. endoprotezy cementowe,
  9. rozrusznik serca,
  10. kortykosteroidoterapia,
  11. ciąża,
  12. chrząstka wzrostowa u dzieci.

Warto także pamiętać, że fali uderzeniowej nie wolno stosować poprzez tkankę płucną i narządy jamy brzusznej.

Przebieg zabiegu

Przed przystąpieniem do zabiegu falą uderzeniową należy dokładnie zlokalizować miejsce zmian chorobowych. W tym celu można posłużyć się dwiema metodami. Pierwsza polega na zastosowaniu metod obrazowania takich jak: ultrasonografia, tomografia komputerowa i fluoroskopia. Druga natomiast jest znacznie prostsza i polega na zastosowaniu fali w miejsce, które charakteryzuje się największym bólem. W tym celu niezbędna jest współpraca pomiędzy terapeutą a pacjentem. Po dokładnej lokalizacji miejsca chorobowego można, ale nie trzeba zastosować krioterapię. Jest to zabieg, który ma działanie przeciwbólowe. Warto z niego skorzystać gdyż leczenie falą uderzeniową może być nieco bolesne. Następnie terapeuta wybiera odpowiednią nakładkę w zależności od oczekiwanego efektu. Na końcówkę aplikatora zazwyczaj nakłada się dodatkowo żel sprzęgający, lecz istnieją także głowice, które tego nie wymagają. Kolejnym etapem zabiegu jest już rozpoczęcie właściwej terapii- terapeuta przykłada głowicę do ciała pacjenta i dobiera odpowiednie parametry. Czas trwania pojedynczego zabiegu wynosi około 15 minut i jest on zależny od rodzaju i rozległości schorzenia. Od tego też zależna jest ilość i częstość zabiegów potrzebnej w całej sesji terapeutycznej. Zwykle leczenie obejmuje od 3. do 5. zabiegów z tygodniowymi odstępami. Skuteczność terapii falą uderzeniową jest wysoka. Około 80% pacjentów odczuwa poprawę już po pierwszym lub drugim zabiegu. Jednak warto pamiętać, że skuteczność leczenia jest zależna od wielu czynników między innymi od tego czy schorzenie, z którym zgłasza się pacjent znajduje się w fazie ostrej czy przewlekłej.

Podsumowanie

Terapia falą uderzeniową jest metodą bezpieczną, bezinwazyjną i wysoce skuteczną. Efekt przeciwbólowy pojawia się natychmiast, dzięki czemu bardzo szybko można wprowadzić odpowiednie ćwiczenia w celu poprawy funkcjonowania pacjenta, a poprawa funkcji pozwala na uniknięcie zmian wtórnych. Metoda ta jest alternatywą dla farmakoterapii, dzięki czemu narządy wewnętrzne są chronione przed skutkami ubocznymi zażywania leków. Czasami jest to jedyna słuszna metoda leczenia, na przykład przy ostrodze piętowej. Terapia falą uderzeniową odbywa się ambulatoryjnie, w związku z tym czas poświęcony na leczenie jest bardzo krótki. W większości przypadków nie odnotowuje się skutków ubocznych działania fali uderzeniowej. Zdarza się jednak, że takowe występują (pojawiają się u około 3% populacji), lecz są łagodne i szybko ustępują. Należą do nich: obrzęk i podrażnienie w miejscu aplikacji, pojawienie się krwiaka, zwiększenie bólu w miejscu działania fali oraz przejściowa utrata czucia w leczonym miejscu.

Autor:
mgr Aleksandra Krakowiak
fizjoterapeuta

Oceń artykuł:
Ocena:
4,5/5 (2)