Obniżone napięcie mięśniowe u dzieci

Data ostatniej aktualizacji:
Polub portal
Obniżone napięcie mięśniowe u dzieci

Obniżone napięcie mięśniowe (hipotonia)

Jest to deficyt zdolności do utrzymania kontroli postawy ciała przeciwko sile grawitacji. Inaczej można zdefiniować wiotkość jako: zmniejszony opór na ruchy bierne kończyn, z często występującym zwiększonym zakresem ruchów w stawach. Określana jest również „zespołem dziecka wiotkiego”(flopy infant). Zespół ten stanowi niezwykłe wyzwanie diagnostyczne, ponieważ jest to nieswoisty zespół objawów i nie stanowi on odrębnej jednostki chorobowej.

Najistotniejsze jest ustalenie, czy obniżonemu napięciu mięśniowemu towarzyszą inne objawy. W początkowych stadiach chorób hipotonia może stanowić dominujący objaw, co tym bardziej utrudnia diagnostykę dziecka wiotkiego. Ustalenie rozpoznania wymaga współpracy wielu specjalistów m. In.: neonatologa, neurologa, okulisty, genetyka, specjalisty chorób metabolicznych, ortopedy. Jak i również wykonania wielu badań dodatkowych.

Przyczyny obniżonego napięcia mięśniowego u dzieci

Przyczyny można rozpatrywać w czterech głównych aspektach:

  • hipotonia pochodzenia ośrodkowego; w wyniku niedotlenienia, krwawienia śródczaszkowe, zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, encefalopatii, czyli uszkodzenia mózgu wywołane różnymi czynnikami np.: toksynami, truciznami, metalami ciężkimi
  • hipotonia pochodzenia obwodowego; choroby układu nerwowo- mięśniowego (rdzeniowy zanik mięśni, neuropatie, miopatie wieku niemowlęcego),
  • zaburzenia genetyczne, w których obecne są cechy dysmorfii, czyli charakterystyczne cechy wyglądu dla danej jednostki chorobowej, które odróżniają dziecko od ogólnie przyjętego kanonu urody (Zespół Downa, Zespół Willego i Pradera),
  • choroby tkanki łącznej; elastopatie pierwotne np.: Zespół Ehlersa i Danlosa, lub elastopatie wtórne w wyniku przebiegu chorób metabolicznych.

Objawy

Często mówi się o triadzie objawów u dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym jest to:
dysmorfia + hipotonia + choroba metaboliczna.

Przy różnicowaniu przyczyn wiotkości, należy również uwzględnić:

  • wiek dziecka (noworodek, niemowlę, dziecko)
  • obecność niedowładu
  • ocenić odruchy fizjologiczne (prawidłowe, wygórowane, osłabione, nieobecne)
  • przeprowadzić dokładny wywiad rodzinny – choroby matki (miastenia, dystrofia miotoniczna)
  • przeprowadzić dokładny wywiad okresu prenatalnego ( ruchy płodu), okresu okołoporodowego ( obniżona punktacja w skali Apgar, może sugerować obniżone napięcie mięśniowe od chwili narodzin)
  • ustalić lokalizację zmian.

Objawy kliniczne dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym, to:

  • trudno wykrywalne odruchy toniczne,
  • obecne są odruchy rdzeniowe
  • trudność w utrzymaniu prawidłowej pozycji ciała,
  • deficyt reakcji prostowania
  • skłonność do przyjmowania pozycji nieprawidłowych i niezwykłych
  • duży, wypukły brzuch, koślawe kolana
  • dzieci te preferują siad W (pupa między stopami)
  • dziecko jest ciche, zadowolone, mało ruchliwe
  • ma słabe ruchy oddechowe
  • cichy głos, otwarte usta, trudności z gryzieniem, wady wymowy
  • przeprosty w stawach kolanowych i łokciowych
  • często podpiera głowę
  • w pozycjach wysokich szuka dodatkowej stabilizacji np. zahacza nogą o krzesło, opiera się plecami o ścianę.

U niemowląt dodatkowo obserwuje się:

  • niechęć do leżenia na brzuchu
  • trudności w podpieraniu się na przedramionach po 3 miesiącu życia
  • po 4 miesiącu pozostają zgięte kolana
  • dodatkowo stabilizują się zaciskając pięści
  • niechętnie czworakują, jako formę lokomocji często wybierają shuffing czyli przemieszczanie się na pośladkach.

Najczęstszą przyczyną obniżonego napięcia mięśniowego u noworodków, jest uszkodzenie centralnego układu nerwowego, niedotlenienie prowadzące do Mózgowego Porażenia Dziecięcego. W takim przypadku gdy noworodek prezentuje objawy obniżonego napięcia mięśniowego (kończyny dolne w pozycji żaby, deficyt możliwości przeciwdziałania sile grawitacji, asymetria) w dalszym swoim rozwoju w okresie niemowlęcym, następnie dziecięcym obniżone napięcie mięśniowe rozwija się w kierunku antagonistycznym, czyli do wzmożonego napięcia mięśniowego (hipertonii) i w konsekwencji pełnego obrazu dziecka z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym.

Rozpoznanie

Badanie kliniczne dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym:

  • Próba trakcyjna
Próba trakcyjna pull to sit , dziecko leżące na plecach, podciąga się za ręce, aby linia ciała utworzyła z podłożem kąt 45°. W tej pozycji głowa zdrowego niemowlęcia powinna być utrzymana w linii tułowia lub przygięta do mostka. Opadanie głowy do tyłu poza okresem noworodkowym świadczy o hipotonii osiowej.

  • Objaw szarfy
Objaw szarfy szraf sign, bada się u dziecka leżącego na plecach, próbując „owinąć” kończynę górną wokół szyi dziecka, jeśli możliwe jest przesunięcie łokcia poza linię środkową ciała, świadczy o to obniżonym napięciu mięśniowym w obrębie obręczy bakowej dziecka.

  • Odruch Landaua
Odruch Landaua central suspension, dziecko układa się na dłoni badającego, brzuchem do podłoża. Ocenia się ułożenie głowy, krzywizny tułowia oraz stopień zgięcia kończyn. U zdrowego noworodka, głowa może opadać, tułów jest łukowato zgięty, kończyny zwisają w pozycji zgięciowej. W przypadku dziecka wiotkiego w okresie noworodkowym kończyny zwisają bezwładnie, tułów tworzy łuk, głowa opada.

  • Objaw luźnych barków
Objaw luźnych barków shoulder suspension, bada się trzymając dziecko pod ramionami i unosząc je. Dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym, nie przeciwdziała sile grawitacji i wyślizguje się, głowa opada.

  • Objaw scyzoryka
U dzieci w drugim półroczu, bada się objaw scyzoryka. Sadza się dziecko i obserwuje jego reakcję. Zdrowe niemowlę utrzymuję tę pozycję, głowa jest najwyższym punktem, natomiast dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym zgina plecy w łuk, lub całkowicie kładzie się na udach, nie kontroluje głowy.

Dziecko z hipotonią charakteryzuje się małą aktywnością ruchową, dużo śpi, różnorodność jego ruchów jest uboga. Nie jest chętne do obserwowania świata i czerpania z niego doświadczeń.



Postępowanie przy obnizonym napieciu mieśniowym

Leczenie dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym jest uzależnione od jego rodzaju i przyczyny. Fizjoterapia jest bardzo ważnym czynnikiem terapeutycznym, pozwala na zapobieganie deformacją w obrębie układu kostnego, przeciwdziała zmianom w budowie i funkcji mięśni.

Autor: mgr Grażyna Sokołowska
fizjoterapeuta, terapeuta NDT Bobath

Oceń artykuł:
Ocena:
4,11/5 (18)