Kolano kinomana

Kolano kinomana jest schorzeniem związanym z dysfunkcją stawu rzepkowo – udowego. Charakteryzuje się pojawieniem objawów bólowych podczas dłuższego siedzenia ze zgiętymi kolanami ( jak podczas seansu w kinie – stąd nazwa). Ból odczuwany jest w przednim przedziale kolana i najczęściej spowodowany jest stanem zapalnym stawu rzepkowo – udowego. Staw ten znajduje się między rzepką, a przednią częścią powierzchni stawowej kości udowej. Obliczono, że przenosi największe obciążenia ze wszystkich stawów w ciele człowieka ( 12 – krotny ciężar ciała). Jego obciążenie jest szczególnie duże podczas pracy zgięciowej stawu kolanowego ( np.przysiady), z uwagi na większe przyparcie rzepki do kości udowej. W warunkach prawidłowych, kolano doskonale radzi sobie z tymi obciążeniami, natomiast problem zaczyna się w momencie niewłaściwego funkcjonowania stawu rzepkowo – udowego.

Kolano kinomana to poważne schorzenie, które bagatelizowane i nieleczone prowadzi do poważnych problemów stawu kolanowego, w tym, powstawania zmian zwyrodnieniowych.

Przyczyny

Przyczyn powstawania problemów z tzw. kolanem kinomana jest wiele. Jedna z nich jest zaburzenie równowagi mięśniowej. Nieodpowiednia dystrybucja napięcia mięśniowego może zaburzać prawidłową pracę stawu rzepkowo – udowego. Osłabienie przyśrodkowej części mięśnia czworogłowego uda w stosunku do części bocznej będzie powodować nierównomierne obciążanie rzepki (jedna strona będzie bardziej obciążana), w efekcie szybsze zużycie powierzchni stawowych. Długotrwałe siedzenie ze zgiętymi stawami kolanowymi np. w pracy lub podczas prowadzenia pojazdu, będzie powodowało permanentne przyparcie rzepki do powierzchni chrzęstnych i ich powolne niszczenie.
Objawy związane z kolanem kinomana będą odczuwały także kobiety noszące obuwie na wysokim obcasie. Wiąże się to z brakiem pełnego wyprostu kolana ( obciążenia osiowego), czego konsekwencją jest ciągły docisk rzepki do kości udowej. Wpływa to na niedostateczne odżywienie i nawilżenie chrząstki ( wydzielanie mazi stawowej), co znacznie przyspiesza proces jej niszczenia.

Inna przyczyna schorzenia jest niewłaściwa budowa kończyn dolnych. Wady postawy związane przede wszystkim z kolanami koślawymi i ustawieniem stóp w pozycji pronacji ( nadmierne obciążenie wewnętrznej krawędzi stopy), będą zwiększały ryzyko powstania dolegliwości. Także boczne ustawienie przyczepu więzadła rzepki na kości piszczelowej i nieprawidłowy tor ruchu rzepki ( boczne przyparcie) predysponują do występowania kolana kinomana. Innymi czynnikami ryzyka wpływającymi na możliwość powstawania dolegliwości będą: wysokie ustawienie rzepki, rzepka hipermobilna, kolana szpotawe, supinacyjne ustawienie stopy ( nadmierne obciążanie zewnętrznej krawędzi stopy), słaba stabilizacja tułowia, szersza miednica ( kobiety), a także nadwaga. Uszkadzana chrząstka, traci swoje właściwości, staje się szorstka i chropowata, to z kolei zaburza sprawne funkcjonowanie staw kolanowego i powoduje występowanie dolegliwości bólowych.

Objawy

Zapalenia stawu rzepkowo – udowego (kolana kinomana), w początkowej fazie dysfunkcji objawia się pewnego rodzaju dyskomfortem odczuwanym w przednim przedziale kolana. Dyskomfort nasila się podczas dłuższego siedzenia w pozycji ze zgiętymi stawami kolanowymi. Uczucie ulgi przynosi wówczas zmiana pozycji ( np. wyprost kolan, lub krótki spacer). Kolejnym etapem rozwoju dysfunkcji jest ból zlokalizowany w okolicach rzepki. Jego nasilenie zauważalne jest w pozycji siedzącej ze zgiętymi kolanami, ale również podczas wchodzenia czy schodzenia ze schodów oraz wszelkich czynnościach, które wymagają obciążenia kolan w zgięciu ( przysiad, wypad). W miarę postępu choroby, słyszalne są trzeszczenia, chrobotania oraz strzelanie dobiegające z wnętrza kolana, w szczególności podczas zginania stawu. Po większym przeciążeniu możliwe jest wystąpienie obrzęku, uczucia pełności kolana, a nawet epizody jego blokowania oraz ograniczenie funkcji kończyny.

Rozpoznanie

Diagnoza kolana kinomana nie jest łatwa. Dolegliwość należy różnicować z wieloma innymi w tym rejonie stawu kolanowego jak: zapalenie fałdu błony maziowej, zapalenie cała Hoffy, zmęczeniowe złamanie rzepki. Rozpoznanie opiera się na dokładnym wywiadzie z pacjentem oraz szczegółowym badaniu klinicznym. Należy również wykonać badanie RTG obu kolan w projekcji AP ( przednio – tylna), boczne oraz w projekcji Marchanta ( projekcja osiowa w zgięciu kolan do 45 stopni). Pozwoli to wykryć ewentualne zmiany zwyrodnieniowe kolan czy inne patologie w obrębie stawu rzepkowo – udowego. W przypadku wątpliwości wskazane jest badanie rezonansem magnetycznym lub wykonanie artroskopii diagnostycznej.

Leczenie / Fizjoterapia

W większości przypadków, wczesne wykrycie problemów z kolanem kinomana jest całkowicie wyleczalne. W przypadku pierwszych symptomów choroby, warto skierować się do specjalisty: lekarza ortopedy bądź fizjoterapeuty. Ich zadaniem będzie dokładna diagnoza i ewentualne ustalenie postępowania leczniczego. Lekarz może zalecić stosowanie odpowiednich leków przeciwzapalnych, zimnych okładów lub skierować na zabiegi z zakresu fizykoterapii, ewentualnie w przypadku osób aktywnych fizycznie zalecić odpoczynek. Kolejno, należy zwrócić się do doświadczonego fizjoterapeuty z prośbą ustalenia odpowiedniej rehabilitacji. Na podstawie oceny zaburzeń biomechaniki, a także siły i długości mięśni oraz innych testów funkcjonalnych, fizjoterapeuta jest w stanie znaleźć przyczynę dysfunkcji i dobrać odpowiednie techniki leczenia: masaż, terapia manualna, ćwiczenia wzmacniające, rozciągające, stabilizacyjne. Leczenie będzie miało na celu redukcję zarówno objawów jak i eliminację przyczyny dolegliwości.

Rehabilitacja powinna być prowadzona przez kilka miesięcy ( ok. 2 – 3). Jeśli w ciągu 6 miesięcy nie nastąpi zdecydowana poprawa, należy rozważyć leczenie operacyjne. Podczas zabiegu artroskopii, wpierw określa się rodzaj uszkodzenia i jego rozległość, a następnie wdraża się postępowanie naprawcze. W zależności od bezpośredniej przyczyny problemów, wygładza się uszkodzoną chrząstkę stawową, przecina struktury pociągające rzepkę do boku, ewentualnie przesuwa się przyczep więzadła rzepki, tak, aby ta mogła poruszać się po odpowiednim torze. Postępowanie lecznicze w tym przypadku kończy się kilkutygodniową rehabilitacją pooperacyjną, która pozwoli na powrót do pełnej sprawności fizycznej.

Podsumowanie:

Kolano kinomana jest dysfunkcja stawu Rzepkowo – udowego, objawiającą się bólem i dyskomfortem w przednim przedziale stawu kolanowego. Objawy nasilają się podczas dłuższego siedzenia ze zgiętymi stawami kolanowymi ( kino, praca). Przyczyna dolegliwości jest uciskanie rzepki na powierzchnie stawowe kości udowej. Z czasem dochodzi do uszkodzenia chrząstki i zmian w jej obrębie. Czynnikami ryzyka w dysfunkcji stawu rzepkowo – udowego są między innymi: nierównowaga statyczna mięśni, kolana koślawe, płaskostopie, nieprawidłowe ustawienie rzepki.

W celu rozpoznania choroby lekarz powinien przeprowadzić odpowiedni wywiad z pacjentem oraz badanie kliniczne. Pomocne okazać się mogą badania obrazowe jak: RTG czy MRI ( rezonans magnetyczny). A w szczególnych przypadkach artroskopia diagnostyczna. Leczenie w początkowej fazie zazwyczaj jest zachowawcze. Odciążenie stawu, leki przeciwzapalne oraz okłady z lodu powinny zniwelować objawy. Odpowiednio przeprowadzona rehabilitacja, poprzedzona dokładnym badaniem zaburzeń biomechanicznych powinna wyeliminować przyczynę i sprawić, aby problemy z kolanem nie wracały. Kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, zaleca się leczenie operacyjne – artroskopię.

Autor:
Radosław Biały, mgr fizjoterapii